Czy stereotypy wpływają na nasze dzieci?
Czy na pewno dziewczynki nie mają zdolności matematycznych? Czyli jak i kiedy nasze dzieci narażone są na działanie stereotypów?
Stereotypy – wszyscy je znamy, wiemy że dotyczą praktycznie każdego z nas. Przecież jesteś kobietą lub mężczyzną, a to już oznacza, że jesteś w grupie narażonej na działanie stereotypów – niestety najczęściej negatywnych. Jednak jako dorośli ludzie łatwiej nam pogodzić się z tym, że jesteśmy oceniani tylko dlatego, że należymy do jakiejś grupy społecznej, albo mamy definiującą nas cechę zewnętrzną, jak chociażby rude włosy. Czy jednak moja rudowłosa koleżanka jest fałszywa? Zdecydowanie nie, wiem o tym zarówno ja, jak i ona. Jej kolor włosów tego nie zmieni.
Jak jednak stereotypy wpływają na nasze dzieci, czy w ogóle na nie wpływają?
Oczywiście stereotypy i zagrożenie stereotypem ma wpływ na każdego z nas, szczególnie w wieku gdy budujemy dopiero się opinie o świecie. Naturalne jest to, że zależy nam na jak najlepszym rozumieniu świata i dążymy, aby wszystko co nas spotyka było jak najbardziej przewidywane. Takie powszechnie znane opinie budują wśród młodych osób obraz świata i otoczenia. Są też elementem wpływającym na poczucie bezpieczeństwa. Czy ma to na negatywny wpływ na młode osoby? Sprawa z pewnością wymagałaby dyskusji, jednak niezależnie od konkluzji jaka by z niej wynikł, a nie będzie miało to wpływu na występujące dookoła nas stereotypy. Tworzenie naszego poglądu na świat i w pewnym stopniu musi być oparte o takie właśnie obiegowe opinie.
Inaczej jest w przypadku, gdy sami jesteśmy narażeni na działanie negatywnego stereotypu. Przeprowadzone badania (Leyens, Desert, Croizet i Darcis, 2000)pokazują, że negatywne stereotypy mają wpływ na wykonywane zadania dopiero od około 12 roku życia. Badacze poddali dzieci w różnym wieku działaniu stereotypu dotyczącego dziewcząt, jako gorszych z matematyki. Wyniki jednoznacznie pokazały, że wieku 5–11 lat zarówno dziewczęta jak i chłopcy otrzymują bardzo podobne wyniki. Dopiero w wieku 12 lat zaczynają się rozbieżności w rezultatach testów na niekorzyść dziewcząt. Różnice te nie są duże jednak stale rosną, aż do wieku dorosłego.
Dlaczego więc mimo obiektywnych zdolności matematycznych dziewczęta wykonują test gorzej od chłopców? Dzieje się tak za sprawą naszej pamięci operacyjnej, która może pomieścić tylko ok. 7 informacji jakie wykorzystujemy w danej chwili. Osoby narażone na działanie negatywnego stereotypu, tak bardzo nie chcą go potwierdzić, że zapełniają dużą część pamięci operacyjnej. Powoduje to, że nie są w stanie tak sprawnie i szybko wykonywać powierzonych im zadań.
Oczywiście zagrożenie stereotypem nie dotyczy tylko dziewcząt i ich zdolności matematycznych, ale każdej inne sytuacji w życiu która dotyczy sprawy ważnej dla nas samych.
Dlatego ważne jest to, aby szczególnie w sytuacjach testujących wiedzę młodych ludzi nie narażać ich na działanie stereotypu, na przekład każąc im zaznaczać swoją płeć lub pochodzenie. Istotne jest także ciągłe rozwijanie w młodych ludziach ciekawości, tolerancji oraz wyrozumiałości w stosunku do innych ludzi. Spowoduje to znaczny spadek tendencji do oceny innych ludzi oraz wywierania presji na siebie i wszystkich dookoła. Warto także wspierać zainteresowania dzieci, nawet jeśli wydaje nam się, że dziewczynka nie powinna grać w piłkę nożną. Być może właśnie w tym odnajdzie ona kiedyś swoje powołanie. Nie warto niszczyć aspiracji młodych ludzi w imię stereotypów.
Autor: Maria Kalinowska
Źródła:
Bedyńska, S i Rycielski, P. (2010). Kim jestem? Przeciwdziałanie stereotypizacji i stygmatyzacji osób z ograniczeniami sprawności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR
Eccles, J. S, Jacobs, J. E. i Harold, R. D. (1990). Gender role stereotypes, expectancy effects, and parents’ socialization of gender differences. Journal of Social Issues, 46 (2), 183-201.
Leyens, J-P., Desert, M., Croizet, J-C. i Darcis, C. (2000). Stereotype Threat: Are Lowering Status and History of Stigmatization Preconditions of Stereotype Threat? Personality & Social Psychology Bulletin, 26 (10).
Quinn, D. M. i Spencer, S J. (2001). The interference of stereotype threat with women’s generation of mathematical problem-solving strategies. Journal of Social Issues, 57 (1), 55–71.
Wojciszke B. (2010). Sprawczość i wspólnotowość. Podstawowe wymiary spostrzegania społecznego. Gdańsk: GWP.
Spencer S J., Steele C. M., Quinn D. M. (1998). Stereotype threat and women’s math performance. Journal of Personality and Social Psychology, 35, 4–28.
