Co może odczuwać rodzeństwo dziecka chorego na nowotwór?
To dorośli decydują, czy informują dzieci o sytuacjach, jakie mają miejsce w życiu całej rodziny. Jednakże wszyscy jej członkowie są w nie zaangażowani, nawet w sposób niezamierzony i nieświadomy. Brak konkretnej wiedzy w tym zakresie często wywołuje destrukcyjny lęk i zamartwianie się o losy bliskich.
W zależności od indywidualnych cech dziecka oraz stylu funkcjonowania całej rodziny (Sehler, 1995, za: Stelcer, 2008), w momencie uzyskania informacji o chorobie nowotworowej rodzeństwa, każde dziecko będzie reagować na swój własny sposób. Niektóre dzieci mogą dawać wsparcie i pomoc poprzez okazywanie samodzielności, przy tym chęci odciążenia rodziców z obowiązku opiekowania się nimi. Inne z kolei będą potrzebować jeszcze większego zainteresowania z ich strony i będzie natarczywie o tym przypominać (np. przez nieposłuszeństwo, symulowanie chorób lub problemy z nauką). Mogą pojawić się zachowania regresyjne, skutkujące w przyszłości powstaniem poważnych zaburzeń emocjonalnych (Hesselbarth, Graubner, 2009, za: Dorfmuller, 2009).
Zdarza się, że rodzice chorego dziecka zapominają o pozostałych, zdrowych dzieciach. Rodzice w chwilach wolnych nie mają siły na poświęcenie im dostatecznej uwagi, ponieważ sami odczuwają chroniczne zmęczenie i bezradność. Przekazują opiekę nad nimi innym członkom rodziny. Czasem dzieci przejmuje wiele domowych obowiązków, np. starsze dzieci opiekują się młodszymi. Rodzice przekazują niewiele informacji o chorych, chcąc uchronić pozostałe dzieci od trudnych emocji. Atmosfera domowa sprzyja izolowaniu się od relacji z otoczeniem (Deręgowska, 2010). Skupienie uwagi rodziców na chorym przyczynia się czasem także do odczuwania zazdrości przez zdrowe rodzeństwo oraz do przeświadczenia o byciu porzuconym i niekochanym (Kulesza, 2000, za: Deręgowska, 2010).
Dzieci młodsze i przechodzące okres dojrzewania wymagają przekazywania im informacji o toczących się w życiu rodzinnym wydarzeniach. Tzw. „zmowa milczenia”, mająca ochraniać dziecko przed nadmiarem stresu, sprawi jedynie, że relacje pomiędzy członkami rodziny przestaną być oparte na zaufaniu i ostatecznie ograniczone. Nierzadko pojawi się też agresja czy bunt (Deręgowska, 2010). Etap pogarszającego się zdrowia u hospitalizowanych dzieci wywołuje obniżenie się odporności dzieci zdrowych, co świadczy o ich wysokim poziomie lęku o wystąpienie nowotworu także u nich samych (Stelcer, 2008).
Zmiany pozytywne dla osobowości rodzeństwa chorego dziecka również mogą się pojawiać. Zadania, jakie stawia przed nimi ta trudna sytuacja, wpływa na wzrost dojrzałości oraz wyższy poziom religijności i duchowości tych dzieci (Walker, 1988 za: Stelcer, 2008). Kontakty z rodziną, a także otoczeniem zewnętrznym systemu stają się bardziej wartościowe i spójne (Stelcer, 2008). Najstarsze z dzieci, obarczone największą odpowiedzialnością pomagania, zaczyna poczuwać się do większej odpowiedzialności, angażowania się i bycia opiekuńczym, co wynika z badań Barbarina i Cheslera (Fife i in., 1987, za: Stelcer, 2008).
Autor: Magdalena Łabik
Źródła:
Stelcer B., Rodzinne sposoby pokonania stresu choroby – odczucia i strategie podejmowane przez rodzeństwo, Psychoonkologia, 2008.
Deręgowska J. „Dziecko z chorobą nowotworową w rodzinie. Diagnoza. Wsparcie”, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, Poznań, 2010.
Dorfmuller M., Sposoby przetwarzania choroby i redukcji stresu emocjonalnego. W: Dorfmuller M., Dietzfelbinger H. (red.), Psychoonkologia. Diagnostyka – metody terapeutyczne. Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Munchen, Jena, 2009.
Własna praca magisterska.
