Bez komentarza?
Ocenianie na stałe zakorzeniło się w praktyce szkolnej. Dzieci i młodzież ocenia się od początku ich edukacji. Jak patrzeć na stopnie, co trzeba o nich wiedzieć, żeby mieć pełną informację o postępach dziecka?
Co mówi prawo?
Przepisy prawa oświatowego regulują warunki i sposób oceniania uczniów. W najmłodszych klasach (1-3) za bieżącą pracę (na lekcji oraz w domu) uczniowie są oceniani według zasad przyjętych w szkole. Nauczyciel może posługiwać się literami, cyframi lub innymi znakami, odnosząc się do poziomu osiągnięć dzieci. Na zakończenie półrocza i roku szkolnego formułuje się ocenę opisową dotyczącą sukcesów edukacyjnych i zachowania uczniów. Ma ona postać rozbudowanej informacji pisemnej z komentarzem odnośnie do uczenia się i wyników w nauce.
Podstawowe zadanie oceny opisowej to dostarczenie dziecku i rodzicom informacji na temat tego, jakie umiejętności zostały już opanowane, co dany uczeń potrafi, a z czym sobie nie radzi oraz co mu sprawia trudności i jakie działania trzeba podjąć, aby je pokonać.
Począwszy od klasy 4 szkoły podstawowej w większości szkół stosuje się ocenianie w formie stopni (skala od 1 do 6). Dotyczy to zarówno oceniania bieżącego z poszczególnych przedmiotów, jak i stopni na półrocze oraz koniec roku.
Według przepisów ocenianie ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie mu informacji zwrotnej o jego osiągnięciach edukacyjnych.
Potrzeba i wartość komentarza
Uczeń oprócz oceny w formie stopnia powinien otrzymać informację o swoich osiągnięciach. Informacje te to komentarz towarzyszący ocenie. Pomaga on w uczeniu się poprzez wskazanie, co uczeń robi dobrze, co wymaga poprawy i jak to polepszyć oraz jak dalej się uczyć.
Zarówno na początku edukacji, jak i w klasach starszych wszystkie oceny powinny być opatrzone komentarzem nauczyciela (ustnym lub pisemnym). Ocena wskazuje na postęp w zdobywaniu wiedzy i umiejętności, a komentarz daje uczniowi wskazówki, w jaki sposób może on poprawić swoje osiągnięcia edukacyjne.
Uzasadnienie oceny powinno być sformułowane w sposób życzliwy dla ucznia i powinno uwzględniać jego wysiłek w uzyskaniu sukcesów w nauce. Ocena oprócz funkcji informującej powinna spełniać również rolę motywującą. Jej zadaniem jest zachęcić dziecko do dalszej pracy, wskazać mu kierunek rozwoju. Dlatego tak ważne jest rozpoczynanie od pozytywów, wskazanie tego, co uczeń zrobił dobrze, co potrafi. Nawet drobne sukcesy motywują, uskrzydlają, wpływają na wzrost wiary we własne możliwości.
4 jako ocena z pracy pisemnej raczej nie motywuje, ale opatrzona komentarzem może spełniać taką rolę. Uczeń dostaje stopień, ale słyszy też od nauczyciela: Napisałeś bardzo ciekawą pracę, zawarłeś wszystkie elementy charakterystyki, podałeś przykłady z lektury, masz bogate słownictwo. W pracy znalazłem błędy ortograficzne, brakuje przecinków. Powinieneś po napisaniu przeczytać uważnie pracę. Jeśli masz wątpliwości dotyczące pisowni, skorzystaj ze słownika.
Dzięki takiemu komentarzowi pomaga się uczniowi, a nie tylko go ocenia. Nawet słabszy stopień może wtedy pozytywnie motywować.
Komentarz jest ważny także dla rodziców. Otrzymują oni informację o poziomie osiągnięć edukacyjnych dziecka, dowiadują się, czego dziecko jeszcze nie umie, jak ma się dalej uczyć. Warto zwracać uwagę na komentarze (np. w pracach pisemnych) lub o nie prosić podczas spotkań dla rodziców organizowanych w szkole. Rodzice, znając mocne i słabe strony swoich dzieci, mogą wspierać je w zdobywaniu wiedzy i umiejętności.
Świadectwo, a na świadectwie stopnie
Tylko uczniowie najmłodszych klas otrzymują świadectwo, które zawiera rozbudowaną informację o ich osiągnięciach edukacyjnych. Nie zawsze jest ona sformułowana według opisanych wyżej zasad, ale mówi więcej niż ocena wyrażona stopniem. Czwartoklasiści i starsi uczniowie otrzymują na świadectwie tylko stopnie (chyba, że szkoła należy do tych nielicznych, które ocenianie opisowe stosują również w starszych klasach). Do takiego sposobu podsumowania sukcesów w nauce jesteśmy przyzwyczajeni. Warto w tym miejscu zdobyć się na refleksję, że jest to informacja niepełna, bez komentarza, a więc pozbawiona ważnego kontekstu.
Źródła:
Ostrowska M., Informacja zwrotna, która pomaga w uczeniu się, materiały CEO.
Informacja zwrotna, która pomaga w uczeniu się
Sterna D., Uczę (się) w szkole, Biblioteka Cyfrowa ORE.
Jak oceniać, aby motywować uczniów do nauki
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.
