Nadal zadziwia mnie, jak wiele osób wielbi inteligencję racjonalną i postrzega ją jako najważniejszy czynnik powodzenia w życiu. Jednocześnie martwi mnie, jak wielu nauczycieli i rodziców kładzie nacisk na naukę konkretnych przedmiotów i oceny szkolne, zapominając o rozwoju człowieka jako całości.
Niewątpliwe zdolności intelektualne odgrywają ważną rolę w naszym funkcjonowaniu. Człowiek jest jednak istotą społeczną. Jego osiągnięcia oraz szeroko rozumiany życiowy sukces zależą od wielu czynników, między innymi od tego, jak funkcjonuje w szkole, w pracy, w rodzinie.
Czy absolwenci Harvardu są skazani na sukces?
David Goleman śledził losy absolwentów renomowanych amerykańskich uczelni w powiązaniu z posiadanym przez nich ilorazem inteligencji. W swoich badaniach wykazał, że najlepsi studenci, mimo wybitnych osiągnięć w nauce, wcale nie osiągnęli w następnych latach większego życiowego sukcesu niż ich koledzy, którzy nie mogli pochwalić się tak wysokim IQ. Mimo świetnego przygotowania ich biznesy często upadały, natomiast świetnie prosperujące firmy były nierzadko zakładane przez przeciętnych studentów.
Kiedyś rzeczywiście przypuszczano, że wysokie IQ determinuje życiowy sukces oraz że emocje są zaprzeczeniem racjonalnego myślenia. Okazuje się jednak, że sprawa jest bardziej złożona i dziś podkreśla się wagę współpracy między rozumem i emocjami. Jak pisze Anna Matczak i Katarzyna A. Knopp: "Emocje wspierają intelekt w racjonalnym myśleniu, on zaś służy kontroli i regulacji emocji". Wydaje się zatem, że inteligencja emocjonalna jest co najmniej równie ważna co inteligencja racjonalna.
Czym jest inteligencja emocjonalna?
Oczywiście w literaturze naukowej istnieje wiele definicji tego pojęcia. W uproszczeniu można powiedzieć, że inteligencja emocjonalna to zdolność rozpoznawania uczuć własnych i innych oraz zarządzanie emocjami własnymi i radzenie sobie z emocjami innych ludzi.
Wyróżniono trzy główne grupy kompetencji:
1. Kompetencje psychologiczne:
- samoświadomość,
- samoocena,
- samokontrola lub samoregulacja.
2. Kompetencje społeczne:
- empatia,
- asertywność,
- przywództwo,
- perswazja,
- współpraca.
3. Kompetencje prakseologiczne (inaczej kompetencje działania – nasz stosunek do zadań, wyzwań i działań)
- motywacja,
- sumienność,
- zdolności adaptacyjne.
Nawet nie zagłębiając się w psychologiczne definicje każdej z kompetencji, wyraźnie widać, że osobie mało asertywnej, z niską samooceną, nie potrafiącej współpracować w grupie i adaptować się do zmian, trudno będzie osiągnąć zawodowy sukces i rozwinąć cały swój potencjał, nawet jeśli jej IQ jest wysoki.
Nauczyciele jako Strażnicy Uśmiechu
Szkoła i nauczyciele nie powinni zatem skupiać się tylko na przekazywaniu twardej wiedzy, ale również dbać o profilaktykę zdrowia psychicznego, wspierać rozwój umiejętności psychospołecznych uczniów.
Niestety tradycyjna ścieżka kształcenia nauczyciela nie daje mu odpowiednich narzędzi, wiedzy i umiejętności, by realizować te zadania. Z pomocą przychodzi tu jednak wiele programów profilaktycznych. My szczególnie polecamy programy takie, jak Przyjaciele Zippiego (Rekomendowany Program Profilaktyczny i Program Promocji Zdrowia Psychicznego), Strażnicy Uśmiechu, czy Apteczka Pierwszej Pomocy Emocjonalnej.
Nauczyciele, psycholodzy i pedagodzy dzięki udziałowi w szkoleniu otrzymują gotowe scenariusze zajęć do przeprowadzenia z dziećmi w różnym wieku. Natomiast podczas warsztatów zdobywają wiedzę, w jaki sposób realizować cały cykl zajęć oraz jak rozmawiać z dziećmi i nastolatkami, by wdrożenie programu okazało się sukcesem.
Jeśli chcesz nauczyć się, jak wspierać szeroko rozumiany rozwój swoich uczniów i jak się z nimi komunikować, sprawdź naszą ofertę warsztatową.
Autor: Anna Szreder
Bibliografia:
Anna Matczak, Katarzyna A. Knopp, Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka
https://pl.wikipedia.org/wiki/Inteligencja_emocjonalna
