Wpływ żałoby na dziecko

Wpływ żałoby na dziecko

Śmierć bliskiej osoby naraża małoletniego na nieznane mu dotąd przeżycia, bowiem wiąże się z sytuacją, jaka prawdopodobnie wcześniej jeszcze nie miała miejsca w jego życiu. Już kilkumiesięczne dziecko nie rozumie, z jakich powodów ktoś przestał pojawiać się w jego życiu i dlatego strata jest dla niego o wiele bardziej bolesna. Około 5. roku życia myślenie dziecka w zakresie rozumienia śmierci określa się jako magiczne, bowiem maluszek porównuje ją do snu lub istnienia w innej czasoprzestrzeni. Do 8. roku życia dziecko jest w stanie zrozumieć, że śmierć jest procesem nieodwracalnym. Jednak myśli, że dotyczy ona jedynie osoby starszej lub jest związana z czyjąś winą. Do 12. roku życia małoletni wie już, czym jest śmierć, ale buntuje się przeciwko niej, sprzeciwia się wszelkiego rodzaju uczuciom, jakie się z nią wiążą.

Prawidłowa, czyli tzw. niepowikłana żałoba (Worden, 1996; Wolfelt, 1991; za: Cohen J. A., Mannarino A. P, Deblinger E., 2011) przebiega w następujący sposób:

1. Dziecko czuje silny ból związany ze stratą. Odczuwa chaos i dezorganizację. Inne emocje, jakie mogą się pojawić, to m.in. żal, odrętwienie, lęk, złość, poczucie winy, poczucie wstydu, płacz.

2. Dziecko akceptuje nieodwracalną utratę bliskiej osoby. Wskazane jest zachowanie wszelkich nawyków codziennego funkcjonowania dziecka, akceptowanie jego stanów emocjonalnych oraz potrzeb. Należy zapewniać dziecko, że pojawiające się emocje są czymś naturalnym. Dorosły, który nie będzie bać się wyrażania własnych uczuć, ułatwi mu te zadanie.

3. Rozmowy na temat straty oraz osoby, która odeszła i akceptacja wszystkich zdarzeń z nią powiązanych. Wspomnienia spowodują, że dziecko uświadomi sobie, że nadal może przeżywać radość i szczęście, które odczuwało w relacji ze zmarłym, a także nie będzie uciekać do świata marzeń ani do zachowań agresywnych.

4. Zamiana charakteru relacji ze zmarłą osobą: z interakcji z nią na pamięć o niej. Polega to na tym, że dziecko potrafi określić, co utraciło, ale też, co nadal posiada po śmierci bliskiej mu osoby. Może to umożliwić młodemu człowiekowi zrozumienie, że dana relacja przeminęła, ale że ma on prawo poszukiwać pomocy w realizowaniu ról pełnionych przez zmarłego w aktualnych relacjach.

5. Włączenie w poczucie tożsamości małoletniego sposobów funkcjonowania bliskiego. Oznacza to, że dziecko jest gotowe na przystosowanie się do codzienności bez zmarłego, na pozytywne wspominanie o nim,

6. Otwartość i zaangażowanie dziecka w nowe relacje.

7. Powrót do zdrowia.

Nie ma jasno określonego czasu trwania takiej żałoby. U małego dziecka może pojawić się ona dopiero po jakimś czasie, na co ma wpływ otrzymywane wsparcie ze strony bliskich mu osób. I tak, im większe poczucie bezpieczeństwa stwarza małoletniemu opiekun, tym dziecko zacznie szybciej okazywać przeżywane emocje oraz tym łatwiej będzie mu uporać się z poczuciem straty. Proces ten może potrwać nawet do dwóch lat.

Żałoba powikłana, czyli traumatyczna żałoba wieku dziecięcego (CGT), wiąże ze sobą objawy niezakończonej żałoby, stresu pourazowego (PTSD) oraz stanów depresyjnych. Oznacza to, że dziecko może czuć silną tęsknotę za zmarłym, może nie akceptować jej śmierci czy może unikać wszystkiego, co przypomina tę osobę. Zdarza się, że może także odczuwać odrętwienie emocjonalne czy też gniew i żal związany ze śmiercią (Brown i Goodman, 2005; za: Cohen J. A., Mannarino A. P, Deblinger E., 2011).

Najważniejsze jest, aby pokazać dziecku w tak trudnym momencie jego życia, że ma wsparcie u najbliższych mu osób. Okazywanie dziecku miłości, szacunku i bliskości ułatwią mu przeżywanie straty. Natomiast zgoda na wyrażanie emocji przez dziecko oraz okazywanie własnych emocji przez dorosłego ułatwią powrót dziecka na dotychczasowy tor funkcjonowania.

Autor: Magdalena Łabik

Źródła:

Cohen J. A., Mannarino A. P, Deblinger E., „Terapia traumy I traumatycznej żałoby u dzieci I młodzieży”, WUJ, 2011.

www. dziecisawazne. pl

www. tumbopomaga. pl