Skład mleka kobiecego
Skład mleka kobiecego jest zmienny. Zależy on od różnych czynników, do których należą: pora dnia, dieta matki, okres laktacji czy stan odżywienia matki.
W pierwszych dniach po urodzeniu gruczoł piersiowy produkuje substancję zwaną „siarą”. Zawiera ona znacznie więcej białka, a mniej węglowodanów i tłuszczu. Pokarm jest bardziej gęsty, żółty i lepki. Siara w swoim składzie zawiera przeciwciała, których organizm dziecka nie produkuje jeszcze w wystarczającej ilości, stymulujące w ten sposób odporność dziecka. Tłuszcz znajdujący się w siarze występuje w postaci globulek, co powoduje łatwiejsze trawienie i stanowi naturalną barierę ochronną układu pokarmowego dziecka.
Z czasem piersi zaczynają produkować mleko właściwe. Aż 70% białka w pokarmie kobiecym to białko serwetkowe, a jedynie 30% to kazeina, zaś w mleku krowim proporcja ta wynosi 18% serwatki i 82% kazeiny.
Kazeina zapewnia lepsze wchłanianie wapnia poprzez zapobieganie tworzeniu się grudek tłuszczowych. Białka serwatki to: α-laktoalbumina, lizozym, a także laktoferyryna. Białka, które znajdują się w mleku kobiecym, są łatwostrawne i przyswajalne aż w 98%. W białku mleka kobiecego znajdziemy też dość dużą ilość tauryny, która odpowiedzialna jest m.in. za prawidłowy rozwój procesów widzenia.
Porównanie wybranych składników mleka kobiecego (siary i dojrzałego) oraz krowiego.
Składnik (na 100 ml) |
Siara (1–5 dni) |
Mleko dojrzałe >30dni |
Mleko krowie |
Wartość energetyczna (kcal) |
58 |
70 |
66 |
Laktoza (g) |
5,3 |
7,3 |
4,8 |
Białko całkowite (g) |
2,3 |
0,9 |
3,4 |
Do prawidłowego rozwoju dziecka niezbędne są również tłuszcze. Jest to drugi składnik pod względem ilości zawarty w mleku kobiecym, wynosi on około 50% kaloryczności. Tłuszcze są jednym z podstawowych elementów odżywczych w diecie, potrzebne są do właściwego rozwoju układu nerwowego. Są łatwo przyswajalne dzięki swojej budowie i zawartości lipazy w pokarmie. NNKT są substratami do procesów mielinizacji, zwłaszcza kwas dokozaheksaenowy i arachidonowy. Są to kwasy, które nie występują w mleku krowim, są pochodnymi kwasu linolowego.
Mleko kobiecie w swoim składzie zawiera także cholesterol, który jest odpowiedzialny za prawidłowy rozwój błon komórkowych, a także za syntezę hormonów. Zawartość cholesterolu w mleku kobiecym jest wyższa niż u innych ssaków.
Laktoza to podstawowy cukier w pokarmie kobiecym, dzięki procesom fermentacji stymulowany jest rozwój flory bakteryjnej przewodu pokarmowego. W bardzo dużej ilości, w mleku kobiecym, występują także oligosacharydy, aż czterokrotnie większej niż w mleku krowim. Monosacharydy, takie jak glukoza czy galaktoza, w mleku kobiecym występują w stosunkowo małych ilościach.
Mleko kobiece zawiera także w swoim składzie minerały, witaminy w stężeniach, które zapewniają najbardziej prawidłowy rozwój niemowlęcia. Żelazo jest pierwiastkiem, którego pomimo jego dużej wchłanialności (50–70%) jest stosunkowo mało w pokarmie matki. Należy zatem suplementować preparaty żelaza dzieciom po 4 miesiącu życia w ilości ok. 1 mg / kg masy ciała / dobę.