Rodzina dysfunkcyjna, czyli jaka?

Kiedy mówimy o rodzinie dysfunkcyjnej, pierwsze, co przychodzi nam na myśl, to rodzina z bardzo nasilonym problemem alkoholowym, rodzina, w której jest przemoc lub nadużycia seksualne. Tymczasem istnieją jeszcze inne rodzaje rodzin, w których nie zaspokaja się podstawowych potrzeb dzieci. Są to systemy, w których:

istnieje przemoc w stosunku do dziecka lub jednego z partnerów, w tym przemoc fizyczna (bicie, szarpanie), seksualna (molestowanie, uwodzenie dzieci), psychiczna (manipulacja, wyśmiewanie, zawstydzanie, obrażanie się rodziców na dziecko);
jedno lub oboje z rodziców przejawia wygórowane wymagania, z którymi wiąże się surowość, ciągła dezaprobata rodziców, brak wyrozumiałości, brak tolerancji dla błędów popełnianych przez dziecko;
jedno lub dwoje rodziców są niedostępni emocjonalnie – są w domu, ale dziecko ich nie interesuje, a wręcz przeszkadza;
jedno lub dwoje rodziców są fizycznie niedostępni, np. częste wyjazdy służbowe;
zabrania się ujawniania prawdziwych emocji (nie rycz, siedź cicho, nic się przecież nie stało) i myśli oraz informowania kogokolwiek o sytuacji w domu – to, co dzieje się w domu, zostaje w domu;
brak poszanowania intymności, indywidualności członków rodziny (zabieranie rzeczy, wchodzenie do łazienki, podczas gdy starsze dziecko bierze kąpiel);
częste napięcia, konflikty oraz brak zainteresowania potrzebami dziecka;
brak akceptacji odmiennych postaw i opinii. Dziecko nie ma prawa do własnego zdania (np. to mama wybiera córce ubrania do szkoły, a kiedy ona się buntuje, jest za to karana);
sprawowanie nadmiernej kontroli (np. czytanie pamiętników, przeglądanie telefonu, podsłuchiwanie rozmów, śledzenie itp.) oraz nadopiekuńczość, która często prowadzi do braku samodzielności u dziecka.
choroba psychiczna lub niepełnosprawność fizyczna rodzica – kiedy dziecko sprawuje opiekę nad rodzicem lub młodszym rodzeństwem;
występuje uzależnienie np. od alkoholu, narkotyków, leków, hazardu, pornografii przynajmniej jednego z członków rodziny;
dziecko obserwuje zachowania demoralizujące, np. kradzieże, narkotyzowanie się, nierząd itp.

Podsumowując, rodziny dysfunkcyjne to nie tylko rodziny z widocznym, wyraźnym problemem. Często są to również rodziny z pozoru zwykłe, w których niestety dzieci nie doświadczają poczucia bezpieczeństwa, miłości i stabilności, a przemoc stosuje się w tak zwanych „białych rękawiczkach”. Dziecko ma poczucie odrzucenia, zagrożenia i nieprzewidywalności zachowania jednego lub obojga rodziców i po prostu jest krzywdzone. Wszystkie wymienione powyżej sytuacje mają jeden wspólny mianownik, jakim jest zaniedbanie. Zaniedbanie jest formą przemocy wobec dziecka i niesie ze sobą długofalowe skutki. Jeśli więc wiesz, że któreś dziecko z Twojego otoczenia jest w podobnej sytuacji, możesz:

zgłosić tę sprawę przez telefon alarmowy – 112 (możesz zrobić to anonimowo);
zgłosić to do lokalnego Ośrodka Pomocy Społecznej lub Pomocy Rodzinie.

Czasem jednak jako bliscy znajomi lub nauczyciele mamy wątpliwości, czy sprawa wymaga zgłoszenia do Pomocy Społecznej, wtedy możemy:

po prostu porozmawiać z rodziną, bez oceniania spróbować dowiedzieć się, w czym leży problem, i zaoferować swoją pomoc w znalezieniu specjalisty;
zgłosić to do najbliższej szkoły lub przedszkola, do dyrektora lub pedagoga szkolnego;
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę prowadzi specjalną infolinię dla rodziców i nauczycieli, którzy potrzebują wsparcia i informacji w zakresie przeciwdziałania i pomocy dzieciom przeżywającym kłopoty i trudności. Tel. 800 100 100 czynny pon–pt 12.00–15.00. Więcej informacji na stronie https://fdds.pl/oferta/pomoc-telefoniczna/

Najważniejsze jednak, by nie zostawiać dzieci samych z tymi problemami.