Profilaktyka logopedyczna do 3. roku życia
Wszyscy rodzice chcą, aby ich dzieci zdrowo i właściwie się rozwijały, żeby robiły postępy, były coraz mądrzejsze. Jedną z najważniejszych umiejętności jest nabywanie języka. Żeby zapobiegać nieprawidłowemu rozwojowi mowy, rodzice muszą mieć świadomość, jak mowa powinna się rozwijać. Powinni reagować na pojawiające się nieprawidłowości, ale też wiedzieć, że mówienie i rozumienie rozwija się u każdego dziecka indywidualnie.
Od 1 do 2 roku życia (okres wyrazu) dziecko używa wielu samogłosek oraz wypowiada spółgłoski: p, b, m, t, d, n, ś, a czasami też ć, k., g. Pozostałe spółgłoski zastępuje innymi, podobnymi. Charakterystyczną cechą mowy dzieci w tym wieku jest wymawiania tylko pierwszej lub ostatniej sylabę wyrazu. Wyraz pełni w tym momencie funkcję zdania. Z dnia na dzień dziecko coraz więcej rozumie z wypowiedzi otoczenia.
2 – 3 letnie dziecko (okres zdania) powinno umieć wymówić oprócz samogłosek następujące głoski: p, pi, b, bi, m, mi, f, fi, w, wi, ś, ź, ć, dź, k., ki, g, gi, ch, t, d, n, ń, l. W dalszym ciągu trudniejsze głoski dziecko zastępuje łatwiejszymi do wymówienia. Zniekształcenia wymawianych głosek należy tłumaczyć zbyt słabą sprawnością artykulacyjną narządów mowy malucha. W tym okresie pojawiają się poszczególne kategorie gramatyczne. Wzbogaca się słownik. Pierwsze zdania są dwuwyrazowe i wyłącznie twierdzące. Szybko pojawiają się również proste zdania pytające i rozkazujące. Najczęściej używane są rzeczowniki (nazwy przedmiotów z otoczenia dziecka), czasowniki oznaczające czynności fizjologiczne, ruch, jak również przymiotniki (określenia).
Jak stymulować rozwój i zapobiegać nieprawidłowościom?
Bardzo ważną rolę w kształtowaniu się mowy i zapobieganiu nieprawidłowościom pełni rozmowa. Żeby dziecko nabyło umiejętność posługiwania się językiem jest ona niezbędna. Rodzice powinni jak najwięcej mówić do dziecka, naśladować jego wypowiedzi, a także bawić się z nim narządami artykulacyjnymi – parskanie, wysuwanie języka, mlaskanie itd.
Słownictwo dziecka powinno się systematycznie powiększać – rodzice mogą bawić się z maluchem „kosi kosi”, „jaka duża”, „jakie kłopoty”, zabawy paluszkowe typu " Idzie kominiarz… „
Można używać słów uproszczonych typu: „am, bu, be”, wyrazów dźwiękonaśladowczych – „hau hau, brum brum”, ale należy unikać spieszczania, zniekształcania słów typu: [lovelek zamiast rower]. Ważne, by nie wyręczać dziecka w mówieniu, a stwarzać sytuacje, w których dziecko będzie mówiło. Rodzice powinni też stanowić wzorzec wymowy, czyli starannie i poprawnie wymawiać wyrazy oraz zdania.
Co powinno zaniepokoić rodziców?
-
dziecko w wieku 3 lat nie mówi,
-
głoski nie pojawiają się w opisanej kolejności (jeśli dziecko nie wymawia głosek łatwych p, b, m, n, t, d potem trudno nauczyć ich poprawnej wymowy),
-
dziecko zamienia takie głoski jak a na o, w na b lub d, b na p,
-
wymawia głoski z językiem między zębami.
We wszystkich tych sytuacjach oraz w każdej innej, która niepokoi rodziców, należy skorzystać z porady logopedy lub innego specjalisty.
Autor: Ewa Piątek
Źródła:
Minczakiewicz E., Mowa. Rozwój – zaburzenia – terapia, Kraków 1997
Stecko E., Zaburzenia mowy u dzieci, Warszawa 1994
Opieka logopedyczna od poczęcia, redakcja naukowa B. Rocławski, Gdańsk 1998
