Nastoletnie matki w Polsce. Czy jest to problem społeczny?
Matka to kobieta, która urodziła dziecko i wychowuje je. Bycie matką jest według powszechnych poglądów nieodłącznym elementem życia kobiety. Macierzyństwo to silna więź łącząca dziecko i jego rodzicielkę. Ma ono wymiar biologiczny, społeczny i psychiczny.
Postrzeganie macierzyństwa w społeczeństwie
Na przestrzeni ostatnich kilku stuleci zadaniem kobiet było głównie bycie żonami i matkami. Poza macierzyństwem zainteresowania kobiet były skoncentrowane ewentualnie na sztuce – rękodziele, prostych pracach plastycznych, muzyce. W życiu społecznym pełniły rolę strażniczek domowego ogniska, nadzorowały sprawne funkcjonowanie swoich domostw oraz były uczestniczkami obrzędów religijnych.
Konfrontacji modelu tradycyjnego z nowoczesnym wymiarem macierzyństwa dokonała Katarzyna Dzwonkowska – Godula badając poglądy młodych Polaków[1]. W tradycyjnym układzie rodzinnym kobieta zajmuje się domem i wychowywaniem dzieci, a mężczyzna odpowiada za zapewnienie źródła utrzymania. Każdy ma wyznaczone miejsce i rolę do spełnienia. W aspekcie współczesności role ulegają przemianom, bowiem kobiety chcą się spełniać w pracy zawodowej, a ojcowie bardziej przykładają się do budowania relacji z dziećmi. Na podstawie przeprowadzonych badań autorka zauważyła niespójność – w jednych przypadkach młodzi Polacy wybierają model tradycyjny, a w innych uznają, że model nowoczesny jest zdecydowanie lepszy. W naszym społeczeństwie nadal zachodzą przemiany społeczno-kulturowe, które dotyczą roli matek a także ojców.
A co jeśli matka, sama jest dzieckiem…
Zgodnie z obowiązującym prawem, nastoletnia matka to osoba, która zaszła w ciążę lub urodziła dziecko przed ukończeniem osiemnastego roku życia. Rodzące nastolatki stanowią odsetek 10% rodzących kobiet. Od 2005 roku obserwuje się powolny ale z tendencją wzrostową procent młodocianych mam. Jednocześnie towarzyszy temu zwiększona płodność u dziewcząt poniżej siedemnastego roku życia. Uważa się, że wpływ na wczesne rodzicielstwo ma relacja matki z córką i przekazywane jej wzorce – relacji partnerskich i seksualnych. Brak porozumienia z matką powoduje, że wcześniejsza inicjacja seksualna może zakończyć się nieplanowaną ciążą. Młoda dziewczyna szuka poczucia bezpieczeństwa u chłopaka, kolegi. Zaburzone relacje emocjonalne powodują, że poszukuje ona potwierdzenia zainteresowania swoją osobą poprzez właśnie aktywność seksualną[2].
Problem nastoletnich ciąż nie jest duży w skali kraju, natomiast jest bardziej rozpowszechniony w określonych grupach społecznych. Są to w większości dziewczęta z rodzin, które nie przekazały im właściwych wzorców zachowań, o niskim statusie ekonomicznym, a same nastolatki mogą nie mają świadomości skutków swoich ryzykownych zachowań. A z drugiej strony ryzyko niechcianej ciąży w tak młodym wieku jest także obecne w tzw. „dobrych domach”. Pomimo pozornego szczęścia w postaci dobrobytu materialnego dziewczęta odczuwają brak zainteresowanie ze strony zapracowanych rodziców.
Innym czynnikami wpływającymi na rozwój tego zjawiska jest propagowanie wczesnej seksualności przez różne kanały komunikacyjne – Internet, telewizję, prasę. Jednocześnie w szkołach nie ma dobrego programu edukacji seksualnej, a brak porozumienia w kwestii antykoncepcji z rodzicami powoduje, że młode osoby podejmują wczesną decyzję o współżyciu nie będąc przygotowanym do tego kroku w dorosłe życie.
Autor: Lidia Brzezicka
Źródła:
[1] K. Dzwonkowska-Godula, Tradycyjnie czy nowocześnie? Wzory macierzyństwa i ojcostwa w Polsce, wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015, s 213-215.
[2] M. Zarazowska, M. Lewicka, M. Sulima, Macierzyństwo wśród nieletnich, „European Journal of Medical Technologies”, nr 2 (7)/2015, s 37.
