Jak powinien mówić przedszkolak?
Mowa przedszkolaka, czyli dziecka w wieku 3–6 lat, powinna być zrozumiała dla otoczenia, choć nie jest jeszcze doskonała. Ważne jest, żeby dziecko rozumieli nie tylko rodzice i członkowie najbliższej rodziny, ale również nauczyciele oraz rówieśnicy.
W momencie rozpoczęcia przez dziecko nauki w przedszkolu (3 lata) rozwój mowy trwa w najlepsze. Utrwala się wymowa głosek, które pojawiły się wcześniej (p, pi, b, bi, m, mi, f, fi, w, wi, ś, ź, ć, dź, k., ki, g, gi, ch, t, d, n, ń, l) , a dziecko zaczyna używać także ą, ę (w brzmieniu zależnym od sąsiednich głosek; we współczesnej polszczyźnie mamy tendencję do zanikania głosek nosowych) oraz ł, j. Spółgłoski: sz, ż, cz., dż oraz s, z, c, dz. zastępowane są przez ś, ź, ć, dź. Zdarza się, że s, z, c, dz. są już wymawiane poprawnie.
Dziecko czteroletnie posiada rozbudowane słownictwo, umie opowiadać historyjki. Wymowa czterolatka jest coraz bardziej precyzyjna. Utrwalają się głoski s, z, c, dz. Głoski sz, ż, cz., dż mogą być jeszcze zastępowane przez s, z c, dz. lub ś, ź, ć, dź. Głoska r może się już pojawiać, ale najczęściej jest zastępowana przez l lub j. Dziecko upraszcza grupy spółgłoskowe z powodu niedoskonałej sprawności narządów mowy (głównie warg i języka).
Około piątego roku życia, dziecko zna już wiele zasad gramatycznych, nieprawidłowości z nimi związane powoli zanikają. Na tym etapie rozwoju mowy większość głosek, które pojawiły się do tej pory powinna się utrwalić. Głoski sz, ż, cz., dż oraz r. powinny już być wymawiane poprawnie, chociaż czasami dopiero w tym okresie się pojawiają. Grupy spółgłosek mogą być jeszcze upraszczane.
Sześciolatki powinny już mieć opanowaną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz strukturę gramatyczną języka polskiego. Mogą się jeszcze zdarzać sytuacje zastępowania głosek dziąsłowych sz, ż, cz., dż przez s, z c, dz. czy trudności z wymową r. Trzeba pamiętać, że rozwój mowy nie przebiega u wszystkich dzieci jednakowo, ma charakter indywidualny, może być nieharmonijny.
Jeśli jednak trudności w wymowie najtrudniejszych głosek utrzymują się po rozpoczęciu przez dziecko nauki w szkole, trzeba zapewnić mu pomoc logopedyczną.
Autor: Ewa Piątek
Źródła:
Łobacz P., Prawidłowy rozwój mowy dziecka, w: Podstawy neurologopedii, red. T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2005.
Sołtys – Chmielowicz A., Wymowa dzieci przedszkolnych, UMCS Lublin 1998.
