Jak radzić sobie w szkole z dzieckiem z ADHD?
Mój drogi nauczycielu… Wiem, że czasem wcale na to nie wygląda, ale ja naprawdę chcę słuchać i się uczyć.
To po prostu mój mózg… on jest trochę inny.
A to jest kilka rzeczy, które chciałabym, żebyś o mnie wiedział.
Ja po prostu MUSZĘ się ruszać. W przeciwnym razie NAPRAWDĘ nie mogę się skupić.
Nawet jeśli na Ciebie nie patrzę, nadal doskonale słyszę, co mówisz.
Jeżeli powiesz do mnie: „Usiądź prosto!”, będę musiał zaangażować cały mój umysł, żeby wykonać właśnie to zadanie.
Jest mi naprawdę przykro, gdy mówisz mi, żebym się bardziej postarała, nawet jeśli doskonale wiesz, że zrobiłam już wszystko, co mogłam.
Tak naprawdę o wiele lepiej mi się słucha, kiedy kołyszę się w krześle.
Kiedy zasypujesz mnie całą listą poleceń do wykonania, zaczynam myśleć, że nigdy nie uda mi się tego wszystkiego zapamiętać.
Czasami mama albo tata muszą zrobić za mnie wszystkie moje zadania domowe.Więc może byłbyś mi w stanie jakoś pomóc?
Pozwól mi wstać i poruszać się, kiedy się uczę.
Pozwól mi patrzeć tam, gdzie chcę, gdy do mnie mówisz.
Pozwól mi biegać albo siadać krzywo w moim krześle.
Bez względu na okoliczności, proszę, nie pozbawiaj mnie przerwy między lekcjami.
Pomóż mi, a będę w stanie wykonać zadania samodzielnie.
Stosuj krótkie polecenia. Możliwie jak najkrótsze.
Po prostu zapytaj mnie: „Czego potrzebuje teraz Twój mózg?
Jeszcze coś: mój mózg jest może inny, niż Twój, ale nadal jest on niezwykły.
Uczeń z rozpoznaniem ADHD w klasie – jak podejść do tematu?
Jeżeli ośmielisz się uczyć innych, nigdy nie możesz przestać się uczyć.
John Cotton Bono
Aby skutecznie pracować z dzieckiem z diagnozą ADHD, trzeba stać się ekspertem w rozpoznawaniu podstawowych objawów tego zaburzenia, o których była mowa w poprzednich artykułach. Istotne jest również odróżnienie objawów ADHD od innych zachowań celowych – diagnoza nie może być dla ucznia „wymówką”, która usprawiedliwi każde trudne zachowanie. Jesteśmy zobligowani do udzielania dzieciom pomocy w momentach, gdy kłopoty z koncentracją, nadruchliwość i znaczna impulsywność przeszkadzają im w funkcjonowaniu. W przypadku niepożądanych zachowań czy celowego łamania reguł powinniśmy wyciągać stosowne konsekwencje. W tym celu konieczne jest nauczenie się rozpoznawania niepożądanych, celowych zachowań, od objawów, na pojawienie się których dziecko nie ma wpływu. Artur Kołakowski podkreśla, że dobrym sposobem na dostrzeganie różnic pomiędzy objawami ADHD a celowymi niewłaściwymi zachowania może być wydanie dziecku polecenia lub przypomnienie zasady. W większości przypadków dzieci, które prezentują objawy, wracają do wykonywanego zadania. W przypadku zachowań niepożądanych natomiast częściej występuje odmowa powrotu do poprzedniej czynności. Warto też pamiętać, że czasami objawy ADHD mogą występować razem z niepożądanym zachowaniem.
W szkole nie ma warunków do pracy indywidualnej z uczniem z ADHD…
Klasy szkolne liczą od kilkunastu do nawet trzydziestu uczniów. W takich warunkach nauczyciel nie ma szans na indywidualne podejście do każdego dziecka. Jednym ze stosowanych od lat rozwiązań jest nauczanie równoległe (ang. parallel teaching). Model ten zakłada równoległe, jednoczesne przekazywanie wiedzy szkolnej i wprowadzanie zasad zachowania na lekcji, uczenie dzieci zachowań prospołecznych oraz stosowanie technik zmniejszających niekorzystny wpływ różnych objawów na funkcjonowanie dziecka w klasie. W trakcie stosowania nauczania równoległego nauczyciel buduje aktywny kontakt z uczniami – zauważa i wspiera ich mocne strony, ale także w sposób świadomy pracuje nad trudnymi zachowaniami lub objawami (deficytami) uczniów. Stara się stosować różne metody pracy w zależności od przebiegu lekcji czy potrzeb poszczególnych dzieci, takie jak:
- stosowanie „opcji ułatwienia”, czyli specjalnych technik pracy z objawami np. ADHD;
- skuteczne wydawanie poleceń;
- chwalenie;
- budowanie pozytywnej motywacji poprzez dostrzeganie pozytywów, stosowanie nagród, systemów żetonowych;
- wzmacnianie zachowań prospołecznych;
- wprowadzanie jasnych zasad zachowania;
- wyciąganie stałych i sprawiedliwych konsekwencji.
Podstawowe założenia pracy z uczniami z ADHD dla nauczycieli:
- W przypadku nauczania równoległego praca z dzieckiem jest zawsze pracą zespołową. Profesjonaliści wspierają się nawzajem i szukają u siebie pomocy. Istotny jest także jasno określony podział odpowiedzialności i kompetencji (co należy do wychowawcy, nauczyciela, pedagoga, psychologa).
- Nie zakładaj, że uczennica czy uczeń z ADHD celowo nie wykonuje Twojego polecenia lub nie kończy zleconego zadania. Często spowodowane jest to objawami i zamiast konsekwencji potrzebna jest Twoja pomoc.
- Objawy nie są winą dziecka, nauczyciela czy rodzica. Są problemem, nad którym stale trzeba pracować.
- Uczeń z ADHD pracuje nierówno – jednego dnia może poradzić sobie z zadaniami, a drugiego nie.
- Postaraj się nie mylić objawów z lenistwem.
- Uczennica czy uczeń z ADHD stale wymaga Twojego wsparcia i pomocy.
- Postaraj się uwierzyć, że dziecko z ADHD może odnieść sukces szkolny. Badania przeprowadzone wśród dorosłych z ADHD pokazały, że większość z nich wiąże swoje udane funkcjonowanie w życiu z tym, że w dzieciństwie i okresie dorastania mieli u swojego boku dorosłego, który w nich wierzył.
- Stosowanie specjalnych strategii w przypadku dzieci z ADHD czy z innymi problemami jest prawidłowym działaniem. Jest także fair w stosunku do innych dzieci w klasie.
Aby osiągnąć główne cele pracy z dzieckiem z ADHD w szkole, takie jak: lepsze i bardziej adekwatne do możliwości wyniki w nauce; skuteczne zadawanie i odrabianie pracy domowej; poprawa samooceny; zmniejszenie ilości trudnych zachowań – nauczyciel musi być przygotowany merytorycznie, a nawet powinien być przeszkolony w zakresie technik stosowanych w pracy z uczniami z ADHD.
Dzieci z ADHD są bardzo inteligentne i naprawdę chcą się uczyć. Robią, co mogą, wysilają się do granic swoich możliwości. Zasługują więc na to, żebyśmy i my starali się dla nich.
Chcesz lepiej komunikować się
ze swoimi uczniami i ich rodzicami?
Źródła:
Kołakowski, Wolańczyk, Pisula, Skotnicka, Bryńska: ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców i wychowawców, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
