Jak pomóc dziecku, które czyta bez zrozumienia?
Umiejętność czytania ze zrozumieniem przydaje się w szkole, w pracy, w życiu codziennym, gdy sięgamy po książkę, gazetę czy inną publikację. Czytając, musimy zrozumieć przekaz. Wydawać by się mogło, że nie ma w tym nic trudnego. A jednak czytanie ze zrozumieniem sprawia ogromny problem coraz to większej liczbie ludzi. Starszym czy młodszym – każdemu. Wynikać to może nie tylko z tego, iż w dzisiejszych czasach czyta się niewiele książek, że posiadamy mały zasób słownictwa, ale również ze sposobu, w jaki korzystamy z internetu i social mediów.
Niestety, a może na szczęście, czytanie ze zrozumieniem jest jednym z kluczowych składowych kompetencji edukacyjnych uczniów, zarówno w szkole podstawowej, szkole średniej, jak i na studiach. Braki w czytaniu ze zrozumieniem najbardziej widoczne są podczas egzaminu maturalnego. Bardzo częstymi błędami, popełnianymi przez uczniów, są nadmierne rozpisywanie się, nie zawsze na temat, czy cytowanie z fragmentów tekstów zamiast własnej interpretacji.
Dlaczego dziecko nie rozumie czytanego tekstu?
Trudności z czytaniem ze zrozumieniem mogą być wynikiem wielu czynników, jak: dysleksja dziecka, problem z koncentracją, niechęć do czytanego tekstu, trudność przekazu tekstu w odniesieniu do wieku, z małego zasobu słownictwa, a nawet z trudności w uczeniu się.
Najczęstszą przyczyną czytania bez zrozumienia jest brak koncentracji na czytanym tekście, która spowodowana jest różnymi bodźcami z otoczenia. Bywa tak, że w trakcie czytania tekstu książki wokół nas dzieje się wiele innych rzeczy, które mogą rozpraszać dziecko i powodować brak uwagi na czytanym fragmencie. Dochodzi wtedy do braku zrozumienia treści i przekazu przeczytanego tekstu. O praktycznych wskazówkach, jak poprawiać koncentrację, możecie przeczytać tutaj.
Kolejną kwestia, która wpływa na zrozumienie tekstu, to warunki, w jakich go czytamy, i w jaki sposób to robimy. Bardzo dużo uczniów nie potrafi czytać ze zrozumieniem w ciszy – tu bez problemu radzą sobie wzrokowcy. Jednak słuchowcy bardziej preferują czytanie głośne, by jednocześnie słyszeć czytany tekst. Oczywiście trzeba zaznaczyć, że zrozumienie tekstu i koncentracja na wysłuchaniu go zależeć będzie od charakteru i temperamentu dziecka, jak również kwestii tego, czy lepiej zapamiętuje, słuchając czy samodzielnie czytając.
Jak więc nauczyć dziecko czytania ze zrozumieniem?
1. Od małego czytaj mu bajki
Akcja „Poczytaj mi, mamo, poczytaj mi, tato!” powinna trwać wiecznie i nieprzerwalnie. Poświęćmy kilkanaście minut dziennie dziecku. Przeczytajmy mu bajkę, nawet krotką. Ale czytajmy codziennie!
2. Quiz bajkowy
W trakcie czytania jakiejkolwiek bajki zadawaj pytania. W nieoczekiwanym momencie i czasem podchwytliwe. Wyćwiczysz u dziecka słuchanie twojego czytania.
3. Poczytaj z kolegą
Starsze dzieci mogą przeczytać bajkę wraz z kolegą. Następnie każdy z nich tworzy listę pytań i wymieniają się nawzajem.
4. Opowieść w formie obrazków
Dobrą metodą na skupienie uwagi i lepszej wyobraźni dziecka przy czytanej danej bajce jest posługiwanie się obrazkami. Historyjka przedstawiona na rysunkach ułatwia zapamiętanie tekstu słuchanego.
4. A może by tak narysować bajkę
Skoro są obrazki, to może niech bajkę stworzą dzieci? Można wprowadzić metodę „Narysuj, o czym była ta bajka”. To również wpłynie na rozwój wyraźni dziecka.
Metody dydaktyczne:
1. Szukanie w poznanym tekście imion bohaterów.
2. Układanie zdań z rozsypanych wyrazów.
3. Dobieranie odpowiednich opisów do obrazków.
4. Układanie z rozsypanych obrazków historyjki w odpowiedniej kolejności.
5. W trakcie cichego czytania szukanie odpowiedzi na zadawane pytania.
6. Ilustrowanie wybranego fragmentu tekstu.
7. Wyodrębnianie w czytanym po cichu tekście fragmentów dotyczących postaci, zdarzeń czy obrazów.
3. Wyszukiwanie w tekście np. postaci o podobnym wyglądzie bądź podobnych cechach charakteru.
Rozumienie czytanego tekstu wiąże się nie tylko z przedmiotem, jakim jest język polski, i nie dotyczy tylko literatury, ale również zadań z treścią w matematyce.
Przykładowe ćwiczenia wpływające na lepsze rozumienie tekstu matematycznego:
1. Przedstawienie treści zadania w formie graficznej
Np. 2 kg proszku do prania kosztują 17 zł, a 3 kg proszku kosztują 23 zł. W których kupionych paczkach 6 kg proszku będzie tańsze? – Taką formę zadania możemy wyrysować poprzez rysunki, które ułatwią wyobrażenie dziecku, jak policzyć, który proszek będzie tańszy.
2. Jeśli mamy zadanie z treścią, staraj się wyszukać w tym zadaniu jak największą ilość danych i wypisać, co musimy policzyć. Łatwiej dziecku będzie zobrazować sobie, jak rozpocząć działania w tym zadaniu.
3. Gry i zabawy matematyczne (np. krzyżówki, quizy).
