Dieta przy biegunce i zaraz po
Ogólna definicja biegunki: jest to choroba charakteryzująca się występowaniem częstych, luźnych stolców (czasem nawet płynnych) u pozornie zdrowych dzieci. Jest to stan trwający nie dłużej niż 10 dni.
U niemowląt karmionych piersią rozpoznajemy biegunkę, gdy nagle zwiększa się częstość oddawania stolca lub pojawia się w nim ropa, śluz lub nawet krew. Pamiętajmy, że u noworodków karmionych naturalnie fizjologiczna częstość wypróżnień może być równa częstości przystawiania maluszka do piersi!
U niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym chorobę rozpoznajemy powyżej 3 stolców wolnych w ciągu 24 godzin lub stolce z domieszką krwi, ropy lub śluzu.
Biegunka może przebiegać łagodnie lub stać się chorobą ciężką. Jest w pierwszej 10 przyczyn zgonów u dzieci poniżej 4 roku życia. Im jest dziecko młodsze tym choroba jest dla niego bardziej niebezpieczna.
Najczęstszą przyczyną biegunek są wirusy, bakterie oraz zatrucia pokarmowe. Około 40% wszystkich biegunek głównym winowajcą są rotawirusy, najczęściej pojawiają się w okresach jesiennych oraz wiosennych.
Jeśli rozpoznamy biegunkę u dziecka do 3 miesiąca życia należy bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem pediatrom.
U starszego niemowlaka i dziecka małego z biegunką o przebiegu lekkim możemy leczenie rozpocząć samodzielnie w domu. Gdy dziecko jest silnie odwodnione (sine, zimne kończyny, słabe tętno, objawy nasilają wymioty) dziecko musi być hospitalizowane, aby jak najszybciej nawodnić młody organizm oraz wyrównać elektrolity w organizmie.
Uważaj na ryzyko odwodnienia!
Domowe nawodnienie głownie polega na podaży specjalnych płynów zawierających w swoim składzie glukozę, jony potasy oraz sodu dostępne w aptece bez recepty np. Gastrolit, Saltoral, Orsalit. Należy je rozpuścić w przegotowanej wodzie w ilości zalecanej przez producenta.
W przypadku braku preparatu aptecznego domowym sposobem na lepsze nawodnienie naszego dziecka jest dodanie do wody/herbaty (słaba czarna, z kopru włoskiego lub rumianku) odrobiny cukru oraz szczyptę soli kuchennej.
Poza wymienionymi płynami dziecku można podawać zupkę/mus z marchwi, dyni lub jabłka. Produkty te zawierają pektyny, które wiążącą wodę, pochłaniają toksyny, poprawiają konsystencje stolca, dostarczają potasu, a także mają działanie osłaniające błonę śluzową jelit. Skuteczne również w nawadnianiu będą kleiki ryżowe (przyrządzone na osolonej wodzie).
W trakcie biegunki warto również dziecku podać probiotyk, który przywróci odpowiedni skład flory bakteryjnej w jelitach np. Dicoflor, Lakcid. Podczas biegunki u dziecka pozostali członkowie rodziny powinny częściej myć ręce oraz przyjmować profilaktycznie probiotyki w postaci farmakologicznej lub naturalnej (kefiry, maślanki, jogurty).
Główne zasady postępowania
- Podawanie większej ilości płynów niż na co dzień
- Nieprzerywanie karmienia piersią ani mieszanką ( w przypadku długotrwającej biegunki lekarz może zalecić zmianę mieszanki na taką z mniejszą ilością laktozy lub bezmleczną, po chorobie dziecko wraca do pierwotnego mleka)
- W przypadku pojawienia się odwodnienia u dziecka należy skontaktować się z lekarzem ! (objawy odwodnienia: suchy język, zmniejszenie elastyczności skóry na brzuchu, zapadnięte gałki oczne, skąpe oddawanie moczu, niechęć do jedzenia, apatia czy wysoka gorączka, zachrypnięty głos)
- Wprowadzenie odpowiedniej diety
Zalecenia żywieniowe
- Przez 4 godziny tylko nawadniamy dziecko wyżej wymienionymi płynami
- Przechodzimy do wprowadzania diety lekkostrawnej z uwzględnieniem produktów o działaniu zapierającym (np. ryż biały gotowany na wodzie, tarte jabłko, kisiel z czarnych jagód, chudy rosół z białym mięsem i płatkami ryżowymi, marchewkę z mięsem lub dynię)
- Dieta powinna być wysokoenergetyczna, ponieważ w trakcie choroby zmniejsza się wchłanianie kalorii przez organizm
- Podajemy małe, ale częste porcje nawet do 7 razy w ciągu dnia.
| ZALECANE | NIEZALECANE | |
| NAPOJE | Słaba herbata czarna, woda niegazowana, jogurt, kefir, maślanka, herbaty ziołowe | Kakao, czekolada płynna, mocna herbata, woda gazowana, napoje kolorowe gazowane |
| PIECZYWO | Chleb pszenny (ograniczony) | Chleb żytni, pieczywo chrupkie, pieczywo razowe |
| DODATKI DO PIECZYWA | Masło, chudy twaróg, chude wędliny, jaja | Tłuste wędliny, smalec, sery dojrzewające, serek „topiony”, ser żółty, serki typu Fromage |
| ZUPY | Chudy rosół | Zupy kapustne, strączkowe grzybowe, cebulowe |
| DODATKI DO ZUP | Kasza manna, ryż, ziemniaki, drobne kasze | Kluski kładzione, rośliny strączkowe, makarony |
| MIĘSO | Drób, chuda cielęcina, królik | Wieprzowina, baranina, gęś |
| TŁUSZCZE | Masło, olej rzepakowy, oliwa z oliwek | Smalec, boczek, margaryny |
| WARZYWA | Marchew, dynia, pietruszka, seler, pomidory bez skórki, ziemniaki (gotowane i rozdrobione) | Warzywa kapustne, strączkowe, ogórki, rzodkiewka, kalarepa, surowe warzywa |
| OWOCE | Jagody, dzika róża, banany, pieczone jabłka, morele (bez skóry, najlepiej pieczone lub gotowane) | Gruszki, daktyle, czereśnie, owoce z pestkami |
| DESERY | Kisiele domowe z owoców dozwolonych, budynie z kasz | Tłuste ciasta, czekolada, batony, lody |
Przykładowa dieta przy biegunce
Śniadanie: Słaba gorzka herbata, bułka z masłem, jajko na miękko, pomidor obrany ze skórki
2 śniadanie: ryż z musem z dyni
3 śniadanie: jogurt naturalny z jabłkiem pieczonym
Obiad: ziemniaki z gotowanym kurczakiem i gotowaną marchewką
Podwieczorek: Kisiel z czarnych jagód
Kolacja: Chudy rosół z płatkami ryżowymi i kawałkami rozdrobionego królika
Po ustaniu biegunki przez kilka kolejnych dni utrzymujemy dietę łatwostrawną dla dziecka, aby ułatwić organizmowi regenerację po chorobie.
Źródła:
- D.L. Suskind, P. Lenssen, Algorytmy żywienia dzieci, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013
- H. Woś, A. Staszewska-Kwak, Żywienie dzieci, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2012
- H. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka, żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007
