Dieta matki karmiącej

Dieta matki karmiącej

Zbilansowane żywienie jest istotne w celu utrzymania prawidłowego stanu odżywiania organizmu. Dieta niepełnowartościowa może przyczynić się do zwiększenia ryzyka wystąpienia niedoborów makro- i mikroelementów, zarówno podczas okresu laktacji jak i każdego innego etapu życia.

Aby zapewnić optymalny stan zdrowia zarówno niemowlęciu, jak i jego matce, ważne jest zrozumienie potrzeb żywieniowych podczas laktacji i konsekwencji niedoborowej diety.

Pełnowartościowe mleko matki zawiera optymalną wartość energetyczną oraz wystarczającą ilość składników odżywczych dla niemowląt w pierwszych sześciu miesiącach życia. Stężenie niektórych witamin i składników mineralnych w mleku matki może ulegać zmianie pod wpływem diety kobiety karmiącej. Do tych składników można zaliczyć między innymi witaminy A, C i D, witaminy z grupy B, jod, cholinę oraz kwasy tłuszczowe. Pozostałe składniki, takie jak np. wapń, cynk, fosfor czy białko są niezależne od stanu odżywienia matki. Organizm kobiety zapewnia optymalne stężenie wszystkich tych składników w mleku matki, a w przypadku diety niedoborowej, są one pozyskiwane z zapasów zgromadzonych w organizmie.

W rezultacie niewłaściwe odżywianie może prowadzić do uszczerbku na zdrowiu matki nie zaś niemowlęcia. W takich przypadkach może dochodzić do niedokrwistości na tle niedoboru żelaza lub zmniejszenia gęstości kości przez zbyt niską podaż wapnia.

Dodatkowymi czynnikami wpływającymi na skład mleka kobiety są między innymi etapy laktacji oraz czas trwania i pora karmienia. Pełnowartościowe mleko może być produkowane niezależnie od stanu odżywienia organizmu kobiety, jednak przy diecie niedoborowej może dochodzić do zmniejszenia ilości pokarmu, przy zachowaniu tej samej jego jakości.

Żywienie w okresie laktacji powinno być przede wszystkim oparte na zasadach prawidłowo zbilansowanej, różnorodnej diety. Oznacza to, że nie musi być ono znacząco odmienne niż w innych etapach życia, pod warunkiem jeśli dotychczasowy model żywienia był prawidłowy.

Dieta powinna bazować na:

• węglowodanach złożonych (kaszach, makaronach, ryżu, pieczywie razowym, warzywach)
• białku (mięsie i jego przetworach, rybach, jajach, produktach mlecznych oraz roślinach strączkowych)
• tłuszczach (w tym wielonienasyconych kwasach tłuszczowych – oliwie z oliwek, orzechach, rybach morskich)
• oraz różnorodnych produktach bogatych w składniki mineralne i witaminy

Żywienie matki karmiącej powinno być pełnowartościowe i dostosowane do indywidualnego zapotrzebowania. Typowa dieta lekkostrawna powinna być praktykowana jedynie w okresie rekonwalescencji przez kobiety, które miały ciężki poród lub cesarskie cięcie. Przy braku przeciwwskazań ze strony układu pokarmowego lub innych schorzeń towarzyszących, zaleca się dietę bogatą w świeże warzywa, produkty pełnoziarniste i owoce. Są one źródłem witamin i składników mineralnych. Dodatkowo, zawarty w nich błonnik zapobiega zaparciom, które powszechnie występują u kobiet karmiących.

Po okresie rekonwalescencji poporodowej, nie ma potrzeby aby kobiety karmiące unikały produktów wzdymających, gdyż nie wpływają one na jakość mleka matki. Różnorodne przyprawy wpływają na smak mleka, ale powinien być to atut, który w dalszym etapie będzie pomagał we wprowadzaniu nowych smaków do diety dziecka. Proces przenikania smaków następował już podczas ciąży, kiedy aromaty konkretnych produktów przechodziły do płynu owodniowego.

Osoby zdrowe, u których nie występuje historia medyczna dotycząca alergii, nie powinny stosować diety eliminacyjnej w celach prewencji, zarówno w okresie ciąży jak i karmienia piersią. Jej praktykowanie nie ma wpływu na ryzyko wystąpienia astmy, egzemy lub innych objawów alergii u niemowlęcia.

Przy występowaniu kolki u dziecka nie zaleca się wykluczenia laktozy i stosowania diety bezmlecznej bez uprzedniej diagnozy w kierunku nietolerancji białka mleka krowiego. Najnowsze badania wykazują korzystny wpływ spożycia kwasu dokozaheksaenowego (DHA) przez kobiety karmiące na zmniejszenie ryzyka alergii i infekcji u niemowląt karmionych mlekiem matki. Do dobrych źródeł tego kwasu można zaliczyć tłuste ryby morskie lub przebadane, dobrej jakości suplementy diety.

Kiedy stosować dietę eliminacyjną?

Dieta eliminacyjna może mieć zastosowanie u dzieci obciążonych dużym ryzykiem rozwoju alergii i ma to działanie profilaktyczne. Drugim przypadkiem, podczas którego należy praktykować dietę eliminacyjną jest brak tolerancji konkretnych składników przez matkę bądź zaobserwowanie niepożądanych reakcji u karmionego niemowlaka. Kolejnym przypadkiem zastosowania eliminacji jest podejrzenie alergii u dziecka, co powinno wiązać się z usunięciem konkretnego składnika z diety.

Ograniczenia w diecie matki karmiącej mogą dotyczyć nadmiernego spożycia kawy, produktów wysoko przetworzonych i palenia tytoniu.

Matki dzieci do 6 miesiąca życia nie powinny pić alkoholu nawet w najmniejszej ilości! (O karmieniu piersią i spożywaniu alkoholu możecie przeczytać tu https: //www. hafija. pl/2013/08/karmienie-piersia-i-alkohol. html)

Woda, woda, woda

Dodatkowo, utrzymanie prawidłowego nawodnienia organizmu jest nieodłącznym czynnikiem wpływającym na produkcję odpowiedniej ilości mleka przez kobietę karmiącą. W tym okresie, kobiety powinny wypijać około 3 litrów płynów w ciągu dnia. Wartość ta jest zależna od odczuwanego pragnienia, które u większości mam wzrasta. Na ten element powinny zwrócić szczególną uwagę osoby, które mają obniżoną ochotę na podaż płyny. Głównym napojem powinna być woda wysoko zmineralizowana. Do ziół które można bezpiecznie spożywać zalicza się: miętę pieprzową i zieloną, koniczynę czerwoną, prawoślaz, rumianek, koper, hibiskus, kwiat lipy, a także napary z malin, imbiru, skórki cytrynowej lub pomarańczowej i owoców dzikiej róży. Kawa i herbata są dozwolone w późniejszym etapie laktacji na poziomie 2–3 filiżanek w ciągu dnia. Mamom dzieci młodszych niż 6 tygodni nie zaleca się wyboru tych napojów.

Jak powinno wyglądać żywienie podczas laktacji w praktyce?

• należy spożywać 5 do 6 posiłków bogatych w składniki odżywcze w ciągu dnia
• dieta powinna być bogata w warzywa (0,5kg) oraz owoce (0,2kg)
• warto wybierać produkty pełnoziarniste – kasze, makarony, ryż, pieczywo razowe
• produkty mleczne powinny być naturalne, półtłuste, bez dodatku mleka w proszku, barwników lub aromatów smakowych
• spożywane mięso powinno być dobrej jakości – najlepszym wyborem będzie białe mięso (kurczak, indyk, królik, perliczka), natomiast mięso czerwone i jego wyroby powinno być ograniczone.
• zalecane jest spożycie tłustych ryb morskich (łosoś, mintaj)
• jaja powinny występować regularnie w diecie matki karmiącej
• rośliny strączkowe (soczewica, ciecierzyca, fasola) jako dobre źródło biała powinno urozmaicać codzienne żywienie
• Dietę powinny uzupełnić zdrowe tłuszcze pochodzące z awokado, orzechów i nasion
• Zaleca się wypijanie około 3 litrów płynów – głównie wody mineralnej. Dodatkowo może pojawić się kawa i słaba herbata (do 2–3 filiżanek na dzień) oraz herbatki owocowe
• Przy prawidłowym stanie zdrowia i braku przeciwwskazań ze względu na schorzenia towarzyszące, można jeść wszystko, w odpowiedniej i racjonalnej ilości. Najważniejsze jest zachowanie prawidłowo zbilansowanej diety, bazującej na produktach nisko przetworzonych.

Produkty, które powinny być znacząco ograniczone lub wyeliminowane zaliczamy:

• cukier dodany – słodycze, syropy, jogurty i desery o smaku owocowym, napoje i nektary
• tłuszcze trans – dania typu fast food, słone przekąski, słodycze, utwardzane margaryny
• dodatki do żywności – kostki rosołowe, maggie, oraz produkty bogate w konserwanty i barwniki.

Należy pamiętać, że wczesna ekspozycja na alergeny pokarmowe zachodzi już podczas życia płodowego, gdyż antygeny są wykrywalne w płynie owodniowym. Unikanie ekspozycji noworodka na potencjalne alergeny w większości przypadków jest nieuzasadnione. To co spożywa kobieta w okresie laktacji, szczególnie kiedy są to produkty nieprzetworzony, w małym stopniu może wpłynąć na wystąpienie alergii u dziecka. W wypadku zaobserwowania reakcji alergicznej u niemowlaka, należy bezzwłocznie udać się do lekarza pediatry i skonsultować się z dietetykiem.

Dodatkowo, należy pamiętać, że niezależnie od prawidłowego żywienia i pokrycia zapotrzebowania na witaminę D przez matkę, stężenie tej witaminy w mleku jest niewystarczające dla niemowląt. Oznacza to, że należy przestrzegać zalecań dotyczących suplementacji witaminy D u wszystkich niemowląt karmionych piersią.

Źródła:

• Allen LH. B vitamins in breast milk: relative importance of maternal status and intake, and effects on infant status and function. Adv Nutr. 2012;3:362–9. doi: 10.3945/an. 111.0011723/3/362 [pii].
• Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D: The National Academies Press; 2011.
• Borszewska-Kornecka MK, Rachtan-Janicka J, Wesołowska A, Socha P, Wiegloś M, Żukowska-Rubik M, Parlus B, Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji, Standardy Medyczne/Pediatria 2013, T. 10, 265-279
• Jeleń K., Wiens F, Paluszyńska D, Królak-Olejnik B, Odżywianie w okresie ciąży i laktacji a ryzyko wystąpienia choroby atopowej u dziecka, Standardy Medyczne/Pediatria 2015 T. 12 587-592
• Kramer MS, Kakuma R. The optimal duration of exclusive breastfeeding: a systematic review (WHO/NHD/01.08). Geneva, Switzerland, Department of Nutrition for Health and Development and Department of Child and Adolescent Health and Development, World Health Organization, 2007
• National Health and Medical Research Council, 2011, Infant feeding guidelines for health workers Canberra: Commonwealth of Australia
• Cervera P, Ngo J, Dietary guidelines for the breast-feeding woman. Public Health Nutrition 2001;4 (6A): 2001;4 (61357-1362
• De Batlle J, Garcia Aymerich J, Barraza Villarreal A i wsp. Mediterranean diet is associated with reduced asthma and rhinitis in Mexican children. Allergy 2008;63:1310-1316
• Hattevig G, Kjellman B, Sigurs N i wsp. Effect of maternal avoidance of eggs, cow’s milk and fish during lactation upon allergic manifestations in infants. Clin Exp Allergy 1989;19:27–32