Uwaga autyzm! - Kiedy zacząć działać
Rozwój dziecka to skomplikowany proces nabywania umiejętności w różnych obszarach: intelektualnym, fizycznym, emocjonalnym. Każdy rodzic śledzi go z radością, a czasami i niepokojem, zastanawiając się czy wszystko przebiega dobrze. Ta czujność jest ważna, bo może pomóc na wczesnym etapie rozpoznać nieprawidłowości będące sygnałem o różnego rodzaju zaburzeniach. Ich wczesna diagnoza jest ogromną szansą na osiągnięcie lepszych efektów terapii i rehabilitacji, nadrobienia braków i wypracowania właściwych zachowań. Tak właśnie jest w przypadku autyzmu, który diagnozowany jest u coraz większej liczby dzieci. Jego pierwsze symptomy można zaobserwować najczęściej około 2. roku życia, czasami już u niespełna rocznego dziecka, a w niektórych przypadkach – później, u dzieci trzy-, cztero- i pięcioletnich. Najważniejsza jest czujność rodziców i nieprzegapienie pierwszych charakterystycznych dla autyzmu zachowań i trudności, do których należą:
- Problemy z mówieniem; dwuletnie dziecko powinno mieć już pewien podstawowy zasób słów. Gdy mowa naszego dziecka w tym wieku jest bardzo uboga powinniśmy to skonsultować ze specjalistą. Te trudności mogą być niekoniecznie związane z autyzmem, ale mogą być objawem innych problemów, np. ze słuchem. W przypadku chłopców nie dajmy się uspokajać dość stereotypowemu podejściu, że chłopcy zaczynają mówić później. Oczywiście w wielu przypadkach opóźnienie mowy to nic poważnego, ale zawsze rodzi różnego rodzaju trudności dla dziecka, nad którymi nawet bez diagnozy autyzmu trzeba będzie pracować.
- Rutynowa, powtarzalna, dziwna zabawa np. otwieranie drzwi do szafek, kręcenie przedmiotami, układanie ich w określonej kolejności tzw. szeregowanie. Taka aktywność zastępuje najczęściej zabawę symboliczną (w dom, w lekarza, w sklep itp.), która dla dziecka nie jest atrakcyjna i, w którą dziecko nie potrafi się zaangażować.
- Kłopoty z jedzeniem, które objawiają się na przykład tolerowaniem przez dziecko tylko określonych form, smaków lub rodzajów potraw (wybiórczość jedzeniowa).
Problemy w nawiązywaniu relacji społecznych. Skala tych trudności może być szeroka, od unikania wszelkich kontaktów fizycznych (dziecko nie lubi głaskania, przytulania, woli być samo) po problemy z komunikacją z rówieśnikami przy jednoczesnym akceptowaniu kontaktów z rodzicami czy innymi dorosłymi osobami.
Przywiązanie do rutyny np. w planie dnia. Wszelkie zmiany (nowe buty, inna trasa do szkoły) są dla dziecka trudne i mocno się im sprzeciwia.
Specjaliści podają jeszcze inne bardziej szczegółowe cechy dziecka z autyzmem:
- Dziecko ma trudności w kontakcie wzrokowym (dziecko nie patrzy w oczy, a jakby przez nas).
- Dziecko nie wskazuje palcem na to czego akurat potrzebuje, często wykorzystuje do tego palec/dłoń drugiej osoby.
- Dziecko ma trudności w znalezieniu i utrzymaniu wspólnego pola uwagi – dziecko nie podąża ku temu co wskazuje inna osoba.
- Dziecko nie reaguje na swoje imię.
- Dziecko nie używa zaimków „ja”, „moje”, mówi o sobie używając swojego imienia.
- Dziecko jest nadwrażliwe na dotyk i dźwięk lub odwrotnie – nie reaguje na ból.
- Mało się uśmiecha i nie odpowiada na uśmiech drugiej osoby.
Poniżej przydatne zestawienia wczesnych oznak autyzmu oraz zaburzeń widocznych w zachowaniu małych dzieci z autyzmem.
Wczesne oznaki autyzmu
Pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie i ma swoją odrębną osobowość. Dlatego nie wszystkie z tych zachowań muszą jednoznacznie świadczyć, że dziecko ma autyzm. I także nie każde dziecko z autyzmem musi cechować się każdym z tych zachowań. Z drugiej strony wczesna diagnoza ma bardzo duże znaczenie dla skuteczności procesu terapii i rehabilitacji. Dlatego jeśli coś niepokoi nas w zachowaniu naszego dziecka warto pójść do specjalisty. Przydatne dla wstępnego rozpoznania czy nasze dziecko rozwija się prawidłowo jest wykonanie krótkiego tekstu dostępnego na stronie Fundacji Synapsis (http: //synapsis. org. pl/zycie-z-autyzmem/sprawdz-rozwoj-dziecka).
Uzyskane w ten sposób odpowiedzi mogą nas uspokoić lub skłonić do podjęcia działań w celu postawienia diagnozy stopnia nieprawidłowości rozwoju naszego dziecka. A to jest kluczowe, by pomóc mu, mimo pewnych braków czy zaburzeń, jak najlepiej funkcjonować w dorosłym życiu.
Autor: Elżbieta Okołów
Literatura
Ewa Pisula „Małe dziecko z autyzmem”, Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne, Gdańsk 2005,
http: 2005//autyzmpomoc. org/o-autyzmie/
http: //autyzm-przedszkole. pl/autyzm-fakty-i-mity/
http: //www. autyzm. zgora. pl/pl/id. 10002
http: 10002//www. mjakmama24.pl/dziecko/choroby-i-dolegliwosci-u-dzieci/objawy-autyzmu-jak-rozpoznac-ze-dziecko-jest-autystyczne, 560_3497.html
https: 560_3497//portal. abczdrowie. pl/objawy-autyzmu-u-dzieci
http: //synapsis. org. pl/autyzm/objawy
