Aktywności dziecka wspierające ćwiczenia aparatu mowy
Aby dziecięcy aparat mowy poprawnie się rozwijał, ważne jest wykonywanie ćwiczeń, które wpłyną na odpowiednie ułożenie narządów artykulacyjnych oraz ich umięśnienie. Istnieje wiele ćwiczeń, które można wykonywać w trakcie zabawy z dzieckiem, co sprawi, że będą wykonywane chętnie i z radością.
Nawet malutkie dzieci mogą trenować swój język. Wystarczy, że zachęcisz malca do takiej aktywności, np. smarując jego wargi miodem, czekoladą lub słodkim kremem. Zadaniem dziecka będzie zlizanie przysmaku. Maluchy chętnie zlizują też resztki słodyczy z miseczki czy talerzyka – np. lody, śmietankę. Poproś latorośl także o wylizanie łopatki lub łyżki podczas pieczenia ciasta.
Strojenie min to wesoła zabawa – im śmieszniejsza lub dziwniejsza mina, tym lepiej. Rób to razem z dzieckiem – naśladujcie swoje miny, powtarzajcie je. Niech język wędruje we wszystkie strony – na brodę, w stronę nosa, do podniebienia, w głąb buzi, ku policzkom, na wargi i pod nie.
Dzieci bardzo lubią podczas zabawy naśladować zwierzęta oraz odgłosy, jakie wydają. W ten sposób również ćwiczą swoją buzię i język. Kiedy próbują udawać picie mleka przez kota czy wody przez psa – ich język pracuje. Imitując przeżuwanie trawy przez krowę, trenują żuchwę. Inne przykłady wesołych ćwiczeń, które dziecko może powtarzać to: ryjek świnki, robienie rybki – powinno wykonywać naprzemiennie z szerokim uśmiechem, kląskanie i parskanie jak koń, warczenie jak zły pies czy nadymanie policzków i wciąganie ich – podczas naśladowania grubego misia i chudego zajączka, lub wypychanie policzków językiem jak chomik.
Gdy dziecko nadyma policzki, można zaproponować mu, aby przekłuwać je palcami, dzięki czemu powietrze szybko wydostanie się na zewnątrz. Innym wariantem zabawy jest lekkie naciskanie na pełne powietrza policzki, tak by napięte wargi nie pozwoliły mu uciec – czyli zabawa w siłowanie się napiętych warg z powietrzem w buzi. Konkurować ze sobą mogą także dwie osoby, które siedzą naprzeciw siebie, trzymają w ustach kartkę i ciągną ją w swoją stronę. Odpowiednie napięcie warg jest potrzebne do prawidłowej artykulacji głosek.
Bańki mydlane – uwielbiane przez dzieci w każdym wieku, są niedrogie i łatwo dostępne. Pozwalają na naukę prawidłowego oddychania. Podczas zabawy należy zwrócić uwagę na to, jak dziecko wydmuchuje powietrze – powinno ułożyć wargi w dziubek i wąską stróżką je wypuszczać.
Podobnymi ćwiczeniami, które wykonują dzieci, są: dmuchanie w wiatraczek, w gwizdek lub granie na trąbce. Jeżeli w misce z wodą umieścimy lekką zabawkę lub papierowy statek, tak by unosił się na wodzie, dziecko może przesuwać zabawkę wydmuchiwanym powietrzem.
Do wielu zabaw dzieci wykorzystują balony. Ważne, by wcześniej same je napełniły powietrzem, ponieważ dzięki temu poćwiczą nie tylko dmuchanie, ale popracują również nad umięśnieniem swoich warg.
Nie tylko najmłodsze dzieci bardzo lubią historyjki, które są dla nich ciekawe, a dodatkowo pozwalają na gimnastykowanie języka. Zadaniem dziecka jest wykonywanie w buzi tego, co robi bohater w czytanej lub opowiadanej bajce. Gdy czytamy o malarzu, dziecko też maluje, ale nie ściany i sufity, tylko swoje podniebienie i policzki. Gdy czytamy o świerszczu, maluch skacze w górę i w dół, ale językiem. Czytając o osobie robiącej porządki, dziecko też wymiata wszystkie kąty wnętrza swojej buzi itd.
Możliwości takich ćwiczeń jest wiele i często są one nieświadomie wykonywane przez dzieci. Dzięki nim malec pracuje nad prawidłowym ułożeniem narządów mowy w buzi oraz ćwiczy nie tylko wargi i język, ale też żuchwę i podniebienie miękkie.
Autor: Gabriela Klimala
Bibliografia:
Emiluta-Rozya D., Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN, Warszawa 1994.
Morkowska E., Uczymy się chuchać, dmuchać i oddychać prawidłowo, WSiP, Warszawa 1998.
Morkowska E., Wąż syczy pod szumiącym drzewem, WSiP, Warszawa 2000.
Kozłowska K., Zabawy logopedyczne i łatwe ćwiczenia, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2005.
