Czynniki sprzyjające agresji cz.1.
Występowanie agresji w szkole to problem nurtujący wielu psychologów i pedagogów, zwłaszcza, że obecnie obserwuje się wzrost liczby zachowań agresywnych oraz narastające okrucieństwo wśród nieletnich. Ponieważ podstawowym obowiązkiem szkoły jest zapewnienie bezpieczeństwa zarówno uczniom jaki i nauczycielom, konieczne jest wprowadzenie środków zaradczych. Nie jest to jednak możliwe bez wcześniejszej analizy czynników indukujących takie zachowania u młodzieży. Nauczyciele powinni zdawać sobie sprawę jakie czynniki sprzyjają powstawaniu agresji w środowisku szkolnym, tak by móc wprowadzać efektywne zmiany w środowisku i swoim zachowaniu.
Problemem, który utrudnia dokładną analizę jest fakt, iż w psychologii nie ma pełnej zgody, co do przyczyn i mechanizmów powstawania zachowań agresywnych. Wpis ten rozpoczyna cykl, który przedstawi wiele czynników sprzyjających powstawaniu agresji w szkole. Podzielone one zostaną według środowisk, które są ich przyczyną. Jako pierwsze rozpatrzymy czynniki związane są z grupą rówieśniczą.
-
Brak akceptacji w grupie rówieśniczej (brak tolerancji i zrozumienia).
Jest to problem złożony, gdyż dzieci, które nie są akceptowane w grupie często stają się ofiarami agresji. Są to zwykle dzieci słabsze, np. niepełnosprawne, drobnej budowy lub należące do mniejszości, np. religijnej czy etnicznej. Z drugiej strony, z powodu frustracji jaką powoduje bycie ofiarą mogą przekształcić się również w sprawców w stosunku do słabszych od siebie. W ten sposób wyładowują one swoją agresję na obiekcie zastępczym.
-
Wywieranie presji przez uczniów starszych i odwrotnie
Potrzeba akceptacji i przynależności do grupy jest niezwykle silna, zwłaszcza w wieku szkolnym. Dzieci i nastolatki są w stanie zrobić wiele, by należeć do „paczki”. Często nie stają w obronie ofiar przemocy, by samemu nie zostać odrzuconym lub nie stać się ofiarą. Z tego samego powodu mogą ulegać presji innych uczniów i sami stosować przemoc.
-
Chęć zwrócenia na siebie uwagi
Zwykle uczniów, którzy łamią zasady zna cała szkoła. Są uznawani za fajnych lub za takich, z którymi lepiej nie zadzierać. Jeśli dany uczeń nie wierzy w swoje możliwości i uważa, że nie zdobędzie popularności przez dobre wyniki w nauce lub sporcie albo poprzez koleżeństwo, łamanie zasad i agresja może okazać się dla niego atrakcyjnym sposobem, by zwrócić na siebie uwagę nie tylko rówieśników, ale i nauczycieli. Imię klasowego rozrabiaki nauczyciel zapamiętuje już po pierwszej lekcji i będzie pamiętał jeszcze przez lata po ukończeniu przez niego szkoły. Uczniowie grzeczni i z przeciętnymi ocenami są zupełnie niedostrzegani i szybko zapominani. Czasami zła uwaga jest lepsza niż żadna.
-
Brak umiejętności komunikowania się między dziećmi
Nieporozumienia i brak umiejętności skutecznego komunikowania się są często przyczyną agresji w szkole. Zwłaszcza u mniejszych dzieci, które nie opanowały jeszcze umiejętności precyzyjnej komunikacji. Frustracja związana z poczuciem niezrozumienia i nieumiejętnością zwerbalizowania swoich pragnień i uczuć oraz z drugiej strony nieporozumienia wynikające z braku skutecznej komunikacji, mogą być czynnikiem zapalnym konfliktów. Nie należy jednak odnosić tego punktu jedynie do młodszych dzieci, gdyż duża część nastolatków również ma problemy z komunikacją.
-
Negatywny wpływ nieformalnych grup rówieśniczych
Jeszcze jednym bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na zachowanie agresywne jest tzw. kultura honoru, czyli zespół norm społecznych, w którym centralne miejsce zajmuje pogląd, że ludzie (zwłaszcza mężczyźni) powinni bronić swojego honoru, nawet uciekając się do krwawego odwetu. Niektóre grupy przywiązują wielką wagę do tzw. honoru i najmniejsza zniewaga może wywołać u ich członków zachowania agresywne. Zwykle osoby kierujące taką grupą wpajają innym członkom zasady kultury honoru i zmuszają ich do zachowań agresywnych.
Faktem jest, że najwięcej uwagi poświęca się uczniom, którzy sprawiają problemy. Ci grzeczni, którzy zawsze mają odrobione zadanie domowe i przeciętne oceny są niezauważani i szybko zapominani. Imię rozrabiaki nauczyciel zapamięta już po pierwszej lekcji i będzie pamiętaj jeszcze długo po zakończeniu przez niego/niej edukacji.
Autor: Anna Szreder
