Skrzynka z narzędziami emocjonalnymi Tony’ego Attwooda
Radzenie sobie z emocjami jest szczególnie trudne dla grupy dzieci z zespołem Aspergera. By ułatwić im rozwiązywanie problemów, zwłaszcza związanych z lękiem, gniewem czy smutkiem, psycholog kliniczny Tony Attwood stworzył technikę skrzynki z narzędziami emocjonalnymi.
„Skrzynka” i „narzędzia” brzmią bardzo konkretnie – o wiele lepiej niż „emocje” i tym podobne słowa z innej planety (nie-Aspergerowej). Ale co dokładnie autor miał na myśli?
Attwood wyróżnił następujące rodzaje narzędzi:
- Fizyczne
- Relaksacyjne
- Społeczne
- Myślowe
- Związane z zainteresowaniami
- Farmakologiczne
Narzędzia te można podzielić na szybko uwalniające energię emocjonalną, zmniejszające ją powoli i polepszające myślenie. Nie istnieje jedna idealna skrzynka dla wszystkich – każde dziecko potrzebuje ustalenia, co mu pomaga, a co wręcz pogarsza sprawę.
W dzisiejszym artykule omówię trzy pierwsze narzędzia.
Narzędzia fizyczne
Osoby z zespołem Aspergera mają najczęściej nadmiar energii emocjonalnej. Na dodatek nie wiedzą, jak uwolnić ją w prawidłowy sposób. Wolą jednak robić to poprzez energiczne działania.
Jakie strategie proponuje Attwood w ramach narzędzi fizycznych? Małe dzieci mogą uwolnić swoją energię w konstruktywny sposób poprzez skoki na trampolinie czy huśtanie się. Starsze (i dorośli) wybierają bieganie, taniec, ćwiczenia sportowe, jazdę na rowerze czy pływanie. Niektórym pomaga wykonywanie prac domowych – rozbijanie mięsa tłuczkiem, wyciskanie soku z owoców. Część osób lubi również tzw. twórczą destrukcję, na przykład miażdżenie puszek przeznaczonych do recyklingu lub darcie starych ubrań na ścierki.
Narzędzia relaksacyjne
Ich zadaniem jest uspokojenie, zmniejszenie częstości bicia serca i uwolnienie energii emocjonalnej w sposób stopniowy. W tej grupie znajdują się działania, takie jak rysowanie, czytanie, słuchanie spokojnej muzyki. Część osób z zespołem Aspergera preferuje metodę polegającą na oddaleniu się do wcześniej przygotowanego „azylu”. To miejsce, gdzie mogą w samotności ukoić nerwy. Niektórym pomaga również pewna powtarzalność
i przewidywalność, np. bawienie się piłeczką antystresową, kostką Rubika, koralikami relaksującymi, słuchanie tego samego utworu. Inni z kolei lubią wykonywać rutynowe obowiązki (sprzątanie, porządkowanie), co może być nawet wykorzystywane przez nauczyciela w szkole. Zlecenie jakiejś czynności porządkowej pomaga części dzieci
z zespołem Aspergera oderwać się od tego, co je zestresowało. Attwood często wyjaśnia swoim klientom, że: „osoba, która pozostaje spokojna, pozostaje też mądra, kto się denerwuje, ten głupieje”.
Narzędzia społeczne
W poradzeniu sobie z emocjami w tej kategorii narzędzi najczęściej pomagają inne osoby lub zwierzęta. Udział ludzi ma być wolny od stresu, który może pojawiać się w trakcie interakcji społecznych.
Osoba udzielająca społecznego wsparcia dziecku z zespołem Aspergera powinna być cierpliwa wobec niego, słuchać go bez oceniania, potwierdzać jego uczucia i je rozumieć. Rolę tę może sprawować członek rodziny, przyjaciel lub pracownik szkoły.
Zwierzę często bywa najbardziej niezastąpionym przyjacielem. Zdaniem Attwooda
(i pewnie wielu właścicieli zwierzaków) nasi pupile są słuchaczami, którzy nie oceniają
oraz cechują się większą wielkodusznością. Inną propozycją zaproponowaną przez Attwooda jest wykorzystywanie internetowych czatów. Jego zdaniem osoby z zespołem Aspergera łatwiej wyrażają swoje emocje i myśli, pisząc niż mówiąc. Stąd pomysł na utrzymywanie kontaktów przy pomocy mediów społecznościowych.
Ostatnim wymienionym narzędziem społecznym jest pomaganie innym. Wszelkie formy wolontariatu mogą zwiększyć samoocenę i zmienić nastrój. Dziecko z zespołem Aspergera ma szansę wykazać się również poprzez udzielanie pomocy w dziedzinach, w których przejawia talent.
W podsumowaniu tej części informacji na temat techniki Tony’ego Attwooda warto napisać, że wyżej wymieniony psycholog w trakcie sesji rysuje z klientami z zespołem Aspergera skrzynkę emocjonalną, nadając każdej aktywności jej własny symbol i opis.
W następnym artykule przybliżę z kolei pozostałe elementy techniki oraz omówię dodatkowe wskazówki do jej stosowania w praktyce.
Źródła:
Attwood, T., Zespół Aspergera. Kompletny przewodnik, Wydawnictwo Harmonia Universalis, Gdańsk 2012.
