Mleko modyfikowane – takie złe?

Mleko modyfikowane – takie złe?

Karmienie naturalne, mlekiem matki, jest najlepszą formą  odżywiania niemowlęcia. Niestety nie zawsze można w taki sposób karmić dziecko. W takich sytuacjach należy podawać odpowiednie mieszkanki zastępcze. Mieszanki mleczne są substancjami przeznaczonymi wyłącznie do żywienia niemowląt, spełniają one wszystkie normy i zapewniają zapotrzebowanie dziecka na składniki odżywcze i podaż energetyczną w sytuacji, kiedy matka nie może lub nie chce karmić piersią. Wszystkie mleka zastępcze muszą spełniać odpowiednie standardy, które odpowiadają zaleceniom ESPGHAN (Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia), WHO (Światowej Organizacji Zdrowia), Komisji Unii Europejskiej, a także FAO (Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw wyżywienia i rolnictwa).

W Polsce używane są różne terminy, które określają produkty mlekozastępcze, czyli zastępujące pokarm kobiecy. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 2010 roku z 16 września, w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tej grupie wyróżnia się preparaty do żywienia początkowego (mleko początkowe) i dalszego (mleko następne). Mleka te nazywane są często mieszankami zastępczymi bądź mlekami modyfikowanymi.

Mleko modyfikowane jest produkowane na bazie mleka krowiego, które jest poddawane licznym procesom technologicznym, by upodobnić je do pokarmu kobiecego. Mleko krowie, które jest nieprzetworzone, nie jest odpowiednie dla niemowląt. Ma zbyt dużą ilość białka, chloru, a także potasu. Krowie mleko ma także za mało niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych potrzebnych dziecku do prawidłowego rozwoju układu nerwowego, zawiera mniej żelaza, laktozy i witamin w swoim składzie.

Mleko modyfikowane przede wszystkim musi przejść proces zmniejszenia zawartości białka w jego składzie oraz modyfikacji jakości tego białka (dodania białek serwatkowych), a także zmiany ilości i jakości tłuszczów (dodatek tłuszczy roślinnych). Należy pamiętać o dodatkowej podaży laktozy i żelaza. Mleko modyfikowane nie zawiera czynników wpływających na odporność dziecka, a także różni się ilością składników mineralnych w porównaniu do pokarmu matki.

Podstawowym składnikiem węglowodanowym mlek początkowych jest laktoza. Mieszanki te wzbogacone są w taurynę i L-karnitynę. Tauryna ma znaczenie w procesie wchłaniania i przyswajania tłuszczów, a także odgrywa rolę w rozwoju siatkówki. L-karnityna zaś jest  aminokwasem, który odpowiada za  transport kwasów tłuszczowych do mitochondrium. W mieszankach zawarta jest odpowiednia ilość witamin i minerałów, z tego powodu dziecko nie wymaga dodatkowej suplementacji tymi składnikami. Wyjątkiem jest witamina D. W zależności od składu mleka, którym dziecko jest karmione.

Na rynku są dostępne również mleka modyfikowane przeznaczone dla dzieci, u których występuje ryzyko rozwoju alergii; które wykazują objawy nietolerancji pokarmowych; dla niemowląt z fenyloketonurią, galaktozemią; w przypadku ulewań czy dolegliwości trawiennych. Są to tak zwane mleka specjalne.

Niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym nie wymagają suplementacji witaminą K.

Mleka zastępcze zawierają w swoim składzie także prebiotyki, zawarte naturalnie w pokarmie kobiecym. Jest to składnik pokarmowy, który nie ulega trawieniu. Pobudza on wzrost szczepów bakterii w jelicie grubym, co prowadzi do pozytywnych efektów zdrowotnych. Według niektórych autorów stosowanie mieszanek wzbogaconych o prebiotyki zmniejsza częstość występowania atopowego zapalenia skóry. W tym celu stosuje się rozmaite mieszanki prebiotyków FOS (fruktooligosacharydy) / GOS (galaktooligosacharydy).

Tabela: Porównanie mleka kobiecego do krowiego

Wśród mlek specjalnego przeznaczenia wyróżniamy:

• Mleko AR – mleko przeznaczone dla dzieci z objawami refluksu żołądkowo-przełykowego (ulewania). W skład takiego mleka wchodzi lekkostrawna skrobia ryżowa, która jest również hypoalergiczna.
• Mleko o wysokim stopniu hydrolizy – opracowane dla dzieci z alergiami na białko mleka krowiego. Często mają obniżone stężenie laktozy.
• Mleko o obniżonej zawartości laktozy – przeznaczone dla dzieci z objawami nietolerancji laktozy (biegunki, wzdęcia). W swoim składzie nie zawiera laktozy. W zamian znajduje się w nim syrop glukozowy, który jest łatwiejszy dla trawienia. Jego smak nie rożni się od innych mlek.
• Mleko HA (częściowy hydrolizat) – przeznaczone dla dzieci ze skłonnością do alergii na białko mleka krowiego. Wyprodukowane na bazie mleka krowiego w taki sposób, by obniżyć jego alergenność. Nie należy stosować u dzieci ze zdiagnozowaną alergią na białko mleka krowiego.

Przygotowanie mieszanek zastępczych

Mleko modyfikowane przygotowywać należy zgodnie z instrukcją podaną na opakowaniu przez producenta. Wbrew oczekiwaniom mieszanki zastępcze dla dzieci nie są zawsze sterylne i zdarzają się różnego rodzaju zanieczyszczenia. W tym celu Komitet Żywienia ESPGHAN sformułował zalecenia dotyczące przygotowania takich mieszanek w warunkach domowych.

1. Korzystając z mieszanek w proszku, należy każdą porcję przygotować bezpośrednio przed jej podaniem.
2. Mieszanek już przygotowanych nie należy przetrzymywać w termosie bądź w jakiejkolwiek formie podgrzewacza do butelek.
3. Pozostałość mleka po karmieniu należy wyrzucić i nie wykorzystywać go ponownie.

Bibliografia:

1. Krawczyński M., Żywienie dzieci w zdrowiu i chorobie, Kraków 2008.
2. Szajewska H., Socha P., Zasady żywienie zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Stand. Med. 2014: 11 s. 321–338.
3. Wesół-Kucharska D., Żyła A.,Książyk J., Żywienie dzieci do 3. roku życia, Kln. Pediatr. 2011: 19 s. 404–409.