Jak ćwiczyć słuch fonematyczny w domu?
Zaburzenia słuchu fonematycznego mają niezwykle duży wpływ na rozwój i rozumienie mowy. Jeżeli zauważamy u dziecka problemy z rozróżnianiem głosek czy dźwięków oraz inne oznaki zaburzenia słuchu fonematycznego (patrz artykuł: Czy Twoje dziecko może mieć zaburzony słuch fonematyczny?), warto wspomóc jego rozwój. Istnieje wiele możliwości rozwijania słuchu fonematycznego w codziennych warunkach domowych. Czasami wystarczą do tego jedynie przedmioty lub osoby, które znajdują się wokół nas. Poniżej przykłady, jak ćwiczyć słuch fonematyczny każdego dnia.
- Słuchajcie dźwięków instrumentów, podobnych do siebie odgłosów zwierząt, pojazdów, narzędzi. Nazywajcie to, co wydaje dany dźwięk, i postarajcie się go powtórzyć;
- Wyszukuj z dzieckiem rymujące się słowa lub poproś je o podanie własnej propozycji rymu do słowa, które powiesz (kotek – płotek, kura – góra);
- Szukajcie w słowach innych ukrytych wyrazów (np. kotlet – kot, słońce – słoń);
- Pokaż dziecku obrazki, których nazwy są do siebie podobne, a następnie nazwijcie je. Poproś pociechę o wskazanie obrazka z usłyszanym słowem (np. koza, kosa; tama, dama, mama; sos, nos, kos);
- Powtarzajcie wyklaskiwane, wystukiwane lub grane na instrumentach rytmy – jedno z Was niech wystuka krótki rytm, a drugie je powtórzy. Uwaga! Warto rozpocząć od prostych dwóch–trzech klaśnięć i w miarę możliwości stopniować poziom trudności;
- Dzielcie słowa na sylaby – wyszczególniajcie je w nagłosie, śródgłosie lub wygłosie, czyli na początku, w środku i na końcu słowa (ła-zien-ka, ka-na-pa, sza-fa);
- Inną zabawą jest liczenie sylab – powiedz słowo i poproś, by dziecko podzieliło je na sylaby oraz powiedziało, z ilu składa się wypowiedziane słowo;
- Poproś pociechę o dokończenie rozpoczętych przez Ciebie słów. Ważne, by były to wyrazy, które dziecko zna (np. ko-za, żyra-fa, kompu-ter, trak-tor);
- Bawcie się słowami i głoskami. Poddajcie je analizie głoskowej – głoskuj tak, by dziecko mogło ułożyć słowo (k-o-t = kot, d-rz-e-w-o = drzewo). Następnie poproś, by dziecko zrobiło to samo, a Ty odgadnij, o jaki wyraz chodzi. Wymieniajcie jak najwięcej słów, które zaczynają się na daną sylabę (np. sza – szafa, szalik, szampon itd.) lub głoskę (np. s – samolot, słoń, słoik itd.). Możecie zapisywać te wyrazy lub wskazać zwycięzcę, który wymieni najwięcej dobrych przykładów;
- Inną zabawą jest podawanie słów, które rozpoczynają się na literę, która jest ostatnią głoską poprzedniego wyrazu (np. kot – tama – aparat – teczka itd.). Podobnie można wykorzystać sylaby (np. kosa – samolot – lotnik – Nikodem itd.). Im więcej osób bierze udział w ćwiczeniu, tym lepsza zabawa:
Podczas uroczystości rodzinnej lub odwiedzin u kogoś wykorzystaj to, że masz do dyspozycji więcej osób niż zazwyczaj. Stwórz z tego świetną okazję zabawy dla malucha. Po krótkiej rozmowie każdej osoby z dzieckiem (tak, by zapoznało się z głosem każdej z osób biorącej udział w zabawie) – najmłodszy zakrywa oczy lub odwraca się. Jedna ze zgromadzonych osób mówi coś (najlepiej coś śmiesznego, zabawnego, by było to jeszcze atrakcyjniejsze dla dziecka). Zadanie polega na odgadnięciu, kto z biorących udział w rozgrywce wypowiedział słowa. Dobra zabawa gwarantowana.
- Przygotujcie wspólnie kilka pojemniczków, do których wsypiecie drobne rzeczy. Świetnie sprawdzają się do tego opakowania po jajku niespodziance, pojemniczki po kremie, słoiczki, butelki po jogurtach pitnych itp. Wypełnijcie każdy z nich innymi przedmiotami: guziczkami, ryżem, makaronem, cukrem, kamykami, malutkimi karteczkami, monetami, chrupkami – wybór dowolny. Najważniejsze, żeby każdy z nich po potrząśnięciu wydawał inny dźwięk. Bawcie się wspólnie w słuchowe zagadki. Po osłuchaniu się z każdym odgłosem (warto zacząć od dwóch i zwiększać poziom trudności) wybierz jeden i potrząśnij. Zadaniem dziecka jest odgadnięcie, który z nich wybrałaś/eś.
Trening słuchu fonematycznego może być dla dziecka świetną zabawą. Wszystkie ćwiczenia wykonywane w domu są niezwykle cenne i wartościowe dla rozwoju malucha. Warto poświęcić na nie choćby chwilę każdego dnia. Tym bardziej, że dla dziecka nie musi być to żmudne wykonywanie zadań, ale może to być coś nowego i ciekawego. Powyższe przykłady ćwiczeń nie powinny być dla pociechy nudne, ponieważ z łatwością można zamienić je na ciekawą rodzinną zabawę czy konkurs.
