Diety stosowane w autyzmie
Zaburzeniom ze spektrum autyzmu zazwyczaj towarzyszą również inne dolegliwości. W zasadzie autyzm powinno traktować się jako chorobę wielonarządową ze szczególnym uwzględnieniem problemów układu pokarmowego. (O powiązaniu autyzmu z jelitem możesz przeczytać tutaj KLIK: ))
Należy pamiętać że aby nasze dziecko miało lepsze szanse na prawidłowy rozwój klasyczną terapię należy wspierać dietą oraz regulacją pracy całego organizmu. Optymalnie jest jeśli wspiera nas w tym lekarz lub dobry dietetyk.
Bardzo istotną rzeczą jest, że każde dziecko powinno mieć dietę dobraną indywidualnie, najlepiej na podstawie specjalistycznych badań. To co jednemu dziecku pomaga, szkodzić może innemu. Poniżej przedstawiam krótki przegląd diet znajdujących zastosowanie u dzieci ze spektrum autyzmu.
1.Dieta podstawowa, potocznie zwana „3xbez” w rzeczywistości obejmuje znacznie więcej obostrzeń. Jest to dieta (jeśli autyzm jest jedyną niepełnosprawnością, brak innych chorób) którą rodzic może wprowadzić bez wykonywania specjalistycznych badań. Warto jednak przed przystąpieniem do diety wykonać badania podstawowe oraz wykluczyć celiaklię.
Czego nie wolno na diecie 3xbez: 3
-gluten
-mleko i jego przetwory, zarówno laktoza jak i kazeina
-cukier
Dodatkowo:
-soja
-żywność wysoko przetworzona
Nie powinno się zastępować glutenu wysoko przetworzonymi i pełnym dodatków i konserwantów produktami „z atestem”. Ważne jest aby jedzenie było jak najbardziej naturalne, najlepiej gotowane w domu z prostych produktów. Dieta powinna być lekkostrawna i urozmaicona, tak żeby odciążyć chore jelito, a jednocześnie dostarczyć organizmowi niezbędnych wartości odżywczych.
Dlaczego takie wykluczenia?
Gluten, mleko oraz soja nieprawidłowo strawione, co bardzo często zdarza się u dzieci autystycznych, powodują gromadzenie się w organizmie substancji podobnych do morfiny (1).
Cukier karmi tzw. złe bakterie (np. Clostridium) i grzyby w organizmie, co prowadzi do powstawania toksyn osłabiających układ nerwowy (2).
2.Kolejny krok to dieta eliminacyjno rotacyjna, polegająca na wykluczeniu produktów powodujących nietolerancje pokarmowe typu IGG (opóźnioną). W tym celu należy wykonać badanie wskazujące artykuły spożywcze które szkodzą. Samodzielna obserwacja nie jest możliwa, gdyż reakcja organizmu może nastapić nawet po 3 dniach od konsumpcji. Nie są to również objawy charakterystyczne dla alergii typu IGE np. wysypka. Może to być natomiast ból brzucha, migrena czy uczucie „kluski w gardle”. O takich objawach, w szczególności dzieci, które jeszcze nie mówią, mogą nas nie poinformować.
U dzieci ze zdiagnozowanym ASD obserwuje się zachwianie równowagi flory bakteryjnej, co w konsekwencji prowadzi do przepuszczalności bariery jelitowej. Do krwioobiegu zaczynają przenikać niestrawione resztki pokarmowe, aktywując w ten sposób układ immunologiczny i odciągając jego uwagę od prawdziwego zagrożenia jak bakterie czy wirusy. Skutkuje to pojawieniem się ogólnoustrojowego stanu zapalnego. (3)
Po otrzymaniu wyników takich badań w pierwszej fazie eliminujemy szkodliwe produkty, następnie po wyznaczonym czasie, rotacyjnie (np. co 4 dzień) ponownie wprowadzamy je do diety.
Dieta taka musi być prowadzona pod nadzorem dietetyka, tak aby zapewnić dziecku wszelkie substancje potrzebne w okresie wzrostu.
3. Dieta bez skrobi. Skrobia jest cukrem złożonym, nie rozpuszcza się w zimnej wodzie, natomiast w ciepłej tworzy kleik. Jest to składnik produktów zbożowych, ale tez ziemniaków czy kasz, nawet tych bezglutenowych (4). Jest to już bardziej zaawansowany wariant diety. Podstawą jest oczywiście dieta 3xbez z wykluczeniem produktów na które dziecko ma nietolerancję i dodatkowo wykluczenie skrobi. Tu szczególnie należy pamiętać aby uzupełnić kaloryczność diety zgodnie z zapotrzebowaniem dziecka np. zwiększając ilość zdrowych tłuszczy.
Dieta SCD – tzw. dieta specyficznych węglowodanów. Wprowadzenie takiej diety ma na celu zagłodzenie patogennych mikrobów oraz umożliwić jelitom zagojenie się (4). Twórcą tej diety był dr Haas, dalsze badania kontynuowała jego pacjentka Elaine Gottschall, co zaowocowało książką „ Breaking the Vicious Cycle”. Świetnym przykładem efektów tej diety jest Abigail, autystyczna córka Renaty Radomskiej (autorki książki „Autyzm bez łez”), nagrodzonej w 2013 roku tytułem Zwykły Bohater.
Głównym założeniem diety jest wykluczenie węglowodanów złożonych. Podstawą żywienia są wywary gotowane na kościach, mięso, ryby, owoce i warzywa bez skrobi, orzechy. W całym procesie wprowadzania diety należy bacznie obserwować dziecko i jego reakcje na dany pokarm.
Dieta GAPS – jest to forma rozszerzonej diety SCD opracowana przez dr Natashe Campbell-McBride, neurologa i dietetyka pracującego z dziećmi z problemami behawioralnymi.
Dieta składa się z 3 głównych etapów: wprowadzenia, diety właściwej oraz wyjścia z GAPS na rzecz tradycyjnego zdrowego odżywiania.
Bazą diety są również wywary z kości oraz produkty probiotyczne jak kiszonki i domowe jogurty.
I choć opis tych diet może wydawać się straszny, to na każdej można przygotować coś pysznego,
sycący obiad czy pachnące ciasto.
Często po kilku latach restrykcyjnego stosowanie diety SCD/GAPS można pozwolić sobie na powrót do konwencjonalnego żywienia, oczywiście z zachowaniem zasad zdrowego odżywiania.
4. FODMAP – zalecana szczególnie przy zespole jelita drażliwego, często przynosi również efekty przy wspomaganiu rozwoju dzieci z autyzmem. Wskazaniami do tej diety mogą być: wzdęcia, nadmierna produkcja gazów, zgaga, refluks oraz problemy z wypróżnianiem (zarówno biegunki jak i zatwardzenia). Bazuje ona na wykluczeniu z diety Fermentujących Oligo-, Di i Monosacharydów oraz (And) Poliakoholi (alkohole polihydroksylowe) (5). Jest to dieta stosowana przez 6–8 tygodni w celu złagodzenia stanów zapalnych w jelitach. Następnie rozszerzaniu diety o pokarmy z coraz wyższa ilością FODMAP. W codziennym stosowaniu takiej diety pomocne są tabele pokazujące zawartość (niska/wysoka) FODMAP lub też aplikacja Monash University.
5. Dieta ketogenna – jest dietą wysokotłuszczową, niskobiałkową i niskowęglowodanową.
Sprawia ona że organizm zaczyna czerpać energie nie z glukozy a z ciał ketonowych.
Dieta ta pozwala na leczenie i naprawę mózgu (7). Obecnie stosowana głównie u dzieci z epilepsją, jednak coraz więcej badań pokazuje jej dobroczynny wpływ na łagodzenie objawów autyzmu.
Nie jest zalecane samodzielne wprowadzanie u dziecka diety ketogennej, ponieważ wiąże się to z ryzykiem wystąpienia zaburzeń metabolicznych (6).
6. Inne diety dobierane są na podstawie specjalistycznych badań zaleconych przez lekarza czy dietetyka. Może to być np. dieta bez szczawianów, niskohistaminowa lub nie zawierająca puryn. Zależy to od indywidualnego stanu organizmu dziecka, np. problemów z trawieniem tłuszczy, czy podwyższonym amoniakiem we krwi.
Współczesna nauka daje nam szanse wspierania rozwoju dzieci, nawet z tak skomplikowaną chorobą jaką jest autyzm. Pamiętajmy jednak, że aby ocenić skuteczność diety powinniśmy wytrwać w niej zalecany czas a zaleceń przestrzegać restrykcyjnie.
Tak, prowadzenie diety bywa trudne, nieraz jest kosztowne, ale wygrać możemy spokojnie przespaną noc lub pierwsze w życiu „Mamo”!
Autor: Marta Gibas
Artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi profesjonalnej porady dietetycznej lub postępowania z dzieckiem. W razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem.
Źródła:
(1) „Dzieci z głodującymi mózgami”. Dr Jaquelyn McCandless.
(2) „Zespół psychologiczno – jelitowy GAPS”. DR Natasha Campbell-McBride Wydawnictwo Stenka
(3) Food Forum 6 (16)/2016 „Alergie i nietolerancje pokarmowe u dzieci” P. Szachta, Ł. Sieńczewski
(4) „Autyzm bez łez” Renata Radomska
(5) https: //paleosmak. pl/dieta-fodmap/ (linki aktywny w dniu 20.03.17)
(6) http: //neuroskoki. pl/rola-diety-w-zaburzeniach-ze-spektrum-autyzmu/
