Czy Twoje dziecko może mieć zaburzony słuch fonematyczny?
Pojęcie słuchu fonematycznego jest ściśle związane z definicją mowy. Słuch fonematyczny wpływa na jej rozumienie i rozwój u dzieci, dlatego ważne jest, by był on jak najbardziej rozwinięty. Czym tak właściwie jest i jak możemy sprawdzić, czy słuch fonematyczny funkcjonuje u naszych dzieci na odpowiednim poziomie?
Słuch fonematyczny jest nazywany również słuchem fonemowym. To zdolność, która odpowiada za rozróżnianie i odtwarzanie dźwięków mowy, a więc dostrzeganie różnic między głoskami do siebie podobnymi. Jest jednym z elementów, który wpływa na rozumienie mowy. Kształtuje się w dzieciństwie poprzez treningi, ćwiczenia, stymulację językową, czyli dzięki temu, co dziecko nabywa podczas kontaktu z najbliższym otoczeniem.
Jak zaburzenia słuchu fonemowego wpływają na percepcję słuchową i mowę dzieci?
Przede wszystkim zaburzenia tego rodzaju mogą wpływać na problemy z rozróżnianiem niektórych głosek, a co o za tym idzie – całych słów, które różnią się wyłącznie tymi głoskami. Problemy z funkcjonowaniem słuchu fonematycznego mogą przejawiać się także nierozumieniem przez dziecko wypowiadanych do niego zdań lub poleceń. Dzieje się tak szczególnie w przypadku, gdy są one długie i rozbudowane.
Słuch fonematyczny powiązany jest bezpośrednio z mową, a więc jego funkcjonowanie możemy zauważyć, nasłuchując wypowiadanych przez dziecko słów. Wypowiedzi dziecka mogą być zniekształcane poprzez pomijanie czy zastępowanie poszczególnych głosek. Rozwój słuchu fonematycznego trwa do około 6. roku życia.
Czy Twoje dziecko może mieć zaburzony słuch fonematyczny?
Tak, jeżeli…
- nie rozumie bardziej złożonych poleceń słownych,
- nie zapamiętuje ciągu słów czy krótkich wierszyków,
- nie odróżnia wyrazów o podobnym brzmieniu, lecz innym znaczeniu (byk – bąk),
- ma trudności w powtarzaniu trudnych wyrazów lub dłuższych zdań,
- opuszcza lub zastępuje głoski i sylaby w wyrazach lub wyrazy w zdaniach,
- myli głoski podobne, np. dźwięczne i bezdźwięczne (b-p, g-k, d-t, w-f),
- podczas literowania słowa nie rozpoznaje go (k-o-t = kot),
- nie wskazuje pierwszej i ostatniej głoski w słowie,
- nie dostrzega rymujących się słów.
Problemy związane z zaburzonym słuchem fonematycznym mogą wpływać przede wszystkim na trudności w nauce czytania oraz pisania, ale także na rozumienie mowy. Warto więc zwrócić uwagę, na jakim poziomie jest rozwinięty słuch fonematyczny u naszych dzieci, i w razie konieczności rozwijać go poprzez odpowiednie zadania, ćwiczenia i stymulację. W razie wątpliwości lub niepokojących spostrzeżeń należy udać się do logopedy, który pomoże dobrać odpowiednie ćwiczenia dla naszego dziecka.
Źródła:
Test do badania słuchu fonematycznego u dzieci i dorosłych, E. Szeląg, A. Szymaszek, Gdańsk 2006.
Skala umiejętności fonologicznych, E. Koźniewska, A. Matuszewski.
